Žensko preduzetništvo
0606/988-011
4 ℃
Foto: Wikipedia / Тајга
Novobeogradska misterija brojeva: Ko je, kada i zašto ciframa bez reda "krstio" Blokove?
Geometrija, integralni račun i viša matematika padaju ničice, i nevoljno priznaju poraz pred pitanjem kako su blokovi na Novom Beogradu numerisani. Gde leži veza između Bloka 50 i onog označenog cifrom 6, i zašto su jedan pored drugog? Otkud 44 i 45 naspram 70 i 71, gde je nestao Blok 27 i ko ih je uopšte nazvao blokovima?
Mnogi se došljak u "grad svetla, sunca i budućnosti", kako je nekada nazivan Novi Beograd, neiskusno koračajući bez mape nekadašnjom močvarom, pošteno namučio tražeći pravu adresu. Urbana legenda kaže da su mnogi, ne želeći da traže put nazad i nastave agoniju tumačenja brojeva blokova, odlučili da tu i ostanu i započnu novi život.
Foto: Arhiv Narodne biblioteke Srbije - Novi Beograd pre rata
Od svinjske plaže do blokova
A sve je počelo davne 1948. Optimizam posleratnog Beograda bodrio je duh 33.000 omladinaca u radnim brigadama, a njihova leđa, znoj i drugarstvo podigli su, uz prekide nastale zbog ekonomskih problema, ovaj "grad u gradu".
Pre toga Novi Beograd je bio močvara koju je Sava često plavila. Uz samu obalu, na potezu od današnjeg Sava centra, do Brankovog mosta nalazilo se "divlje" naselje. S druge strane, na rubu Zemuna oko sadašnjeg hotela Jugoslavija, bilo je nešto kuća, na koje se nadovezivalo Novo naselje (stari aerodom) u blizini Bežanije i selo Bežanija. Sve zajedno, tu je živelo oko 2.500 duša.
Foto: Facebook stranica "Stare slike Novog Beograda"
Kroz tadašnji rit prolazili su samo put do Zemuna i pruga koju su još 1884. godine izgradili Austrijanci.
A onda se promenilo sve. Mladi proleteri su, ne štedeći sebe, neumorno radili i na kraju od Svinjske plaža načinili današnje "Blokove".
Logičan početak
Imenovanje je započeo sa Blokom 1 iliti popularnom Fontanom. Praksa imenovanja pratila je logičan sled i svaki naredni blok dobijao je cifru više sve do broja 8. I tu kreće čitava zavrzlama.
Kako je išla dalja numeracija, nije poznato sa sigurnošću. Čak i oni koji su učestvovali u celoj priči od početka, u sećanju nisu zadržali tačno koja je logika primenjivana prilikom dodele brojeva. Tako su nastali različiti zaključci i teorije koje su nastale kao mešavina želja, činjenica i mašte.
Foto: Facebook stranica "Stare slike Novog Beograda" - Pogled na prve novobeogradske blokove
Bez sigurnog odgovora
Među žiteljima Novog Beograda ima onih koji veruju da su blokovi od 9 do 15 zatim postavljeni uz Dunav, pošto je nakon završetka Bloka 8, izgradnja nastavljena u tom delu grada. Činjenicu da postoje blokovi 9A, 9B, ... objašnjavaju time da su radovi na njima stajali pa nastavljani.
Ovom logikom se objašnjava da su dalje brojevi išli od Ušća, pored Save i dalje do Starog železničkog mosta, i da su pravilo lepljenja brojeva neimari pratili sve do Bloka 43.
A na dalje... E, to dalje baš i ne objašnjavaju najbolje, ali priznaju da Blok 72 u potpunosti odudara od svake logike numeracije. Većinu stvari dalje objašnjavaju time da su haos u celu priču uneli oni koji su neplanski gradili nove blokove od osamdesetih godina prošlog veka, pa na ovamo.
Postoji i drugo gledište po kome su ulice dobijale imena značajnih ljudi iz zemalja članica pokreta Nesvrstani, a sami blokovi brojeve po nekim, uglavnom nama nepoznatim, datumima vezanim za te ljude.
Fakta iz bloka
- Jednocifreni blokovi su najstariji.
- Brojevi blokova su sve veći kako se kreće ka Zemunu.
- Na Tošin bunar izbija Blok 4.
- Paviljoni su 7 i 8, Retenzija Blok 9.
- Od Starog merkatora ka Ušću počinju dvocifreni brojevi: 11, 12, pa 10, zatim 13, 14, 15, 16.
- Staro sajmište su Blokovi 17 i 18, Sava centar je u Bloku 19, a preko puta su: 21, 22, 23... redom do 32 (nedostaje blok 27).
- Blok 31 je tačno preko puta Opštine, a zatim se ka Tošinom bunaru uz jednocifrene dalje, bez nekog jasnog reda, ređaju: 33, 34 i 37, 38. Preko pruge su Blokovi 41, 42, 43...
- Na Bežanijskoj kosi su 57 i 57A, a nekadašnja Svinjska plaža isparcelisana je redom: 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68. Međutim, tu „uskače” i 58, a onda kreću: 70A, 70, pa najednom 44 i 45, a zatim 71 i 72.
Brodari znaju tajnu
Bivši profesor Saobraćajnog fakulteta dr Vladeta Čolić svojevremeno je pripovedao kako je Novi Beograd, pre početka izgradnje, bio nasipan peskom iz Dunava. Pesak je izvlačen pored Velikog ratnog ostrva, a zatim prebacivan ka levoj obali Save gde su zatrpavane baruštine.
Foto: Jovan Ristić - Uređivanje Bloka 45
Čolić je 1969. godine radio kao jedan od vodećih projektanata u PIM-u (brodarsko preduzeće "Ivan Milutinović"). U to vreme nasipanje je već bilo u toku, a kasete ili blokovi, odakle se ime zadržalo do danas, već su bili označeni brojevima od strane inženjera.
Kako je naveo, manji brojevi su bili kod priobalnih delova od kojih je nasipanje počelo, dok su veći brojevi dodeljivani kasnije, kako se napredovalo sa posipanjem peska.
Foto: Facebook stranica "FortyFivers" - Jedan od planova izgradnje Novog Beograda
Šta kaže pravi kum?
Pravu istinu i logiku koja stoji iza naziva novobeogradskih blokova nije mogao da rasvetli u potpunosti ni Jovan Mišković, koautor Regulacionog plana Novog Beograda s početka šezdesetih., koji je blokove i krstio.
Kako je svojevremeno naveo, "radilo se tako da se urbanisti i ljudi na terenu bolje razumeju". Brojevi su se često dodavali i preskakali, kako je ispričao, jer se teritorija Novog Beograda naknadno širilia. Mišković je sa svojim kolegom Milutinom Glavičkim tušem pisao brojeve na kopiji plana. Urbanisti nisu imali pravo da daju imena ulicama i blokovima, pa su se služili brojevima koji su se zadržali i danas.
Inače, Mišković i Glavički su samo nastavljači tradicije u numeraciji koju je, s kraja pedesetih godina prošlog veka, započeo arhitekta Branko Petričić, projektant prvog novobeogradskog bloka.
I dodatak...
TEST KOLIKO SI (NOVO)BEOGRAĐANIN: Samo 2% ljudi može da, za manje od 10 sekundi, označi gde se nalazi Blok 2. (Foto: Google Maps)
FAQ
Čak ni mnogi starosedeoci Novog Beograda nisu sasvim sigurni kako su novobeogradski blokovi dobili brojeve. Čini se da odgovor ne leži u lokaciji samih blokova. Popularno je mišljenje da su blokovi dobili brojeve po rasporedu izgradnje, dok drugi smatraju da su brojevi blokova dodeljeni vezano za značajne datume istorijskih ličnosti po kojima su ulice u njima dobile ime. Odgovor je da zapravo nije u potpunosti poznato zbog čega su blokovi dobili brojeve koje imaju danas, osim da je u pitanju zaostatak iz vremena izgradnje blokova kada su urbanisti dodeljivali brojeve mestima izgradnje koji su njima imali smisla. Kako je konstrukcija tekla u nastavcima i na različitim mestima, zbog toga deluje kao da su brojevi blokova nasumice "razbacani" po čitavom Novom Beogradu.
Izgradnja blokova u Novom Beogradu otpočela je 1947. godine, ali planovi za izgradnju tog dela grada datiraju još iz 1919. godine od stvaranja nove države. Kada su Beograd i Zemun konačno postali deo jedne teritorije, doneta je odluka da se deo između njih izgradi i pretvori u jednu celinu.
Najranija izgradnja u ovom području zapravo je bila konstrukcija aerodroma na Bežaniji, koja je trajala od 1924. do 1927. godine, a potom je 1934. godine izgrađen i most na lokaciji današnjeg Brankovog mosta koji je povezivao Zemun i Beograd. Posle toga otpočelo je formiranje naselja u toj oblasti, najviše za potrebe radnika zaposlenih na aerodromu, i to naselje nazvano je Novo naselje.
U delu koji je bio bliži Zemunu tada se nalazila industrijska zona ovog grada, a ostatak tog prostora pripadao je močvari, ali i njivama i vinogradima seljaka koji su tada živeli u selu Bežanija. Čak i posle izgradnje aerodroma i mosta, prošlo je više od deset godina pre nego što se u ovoj oblasti sprovela bilo kakva ozbiljnija urbanizacija.
Jednocifreni blokovi su najstariji i najranije izgrađeni, počev od Bloka 1, tj. Fontane. U samom početku, numerisanje blokova pratilo je logičan sled i za blokove koji su se nadovezivali na Blok 1, sve do broja 8, međutim odatle se gubi svako znanje o razlozima i logici po kojoj su ostali blokovi dobili brojeve.
