Prvobitno nazvan “grad svetla, sunca i budućnosti”, Novi Beograd je današnje ime zaslužio svojom veličinom - bukvalno predstavlja grad u gradu, i kafani iz 1924. Izgrađen je na močvarnom tlu koje su neimari počeli da isušuju 1948. kada je započeta izgradnja.

Prva naselja na prostoru ove opštine, kako knjige beleže, nikla su u doba kada su Turci upravljali Srbijom. Knjiga “Kruševski pomenik” iz 1713. godine navodi da je 1512. tu postojalo naselje Bežanija sa 32 srpske kuće, dok je 1810. broj porastao na 115.

Etnička struktura počela je da se menja nakon što je austrijska vojska počela da potiskuje Turke. Austrijske vlasti tada su pozivale Nemce, Hrvate i Mađare da se skuće u ovom kraju, što je dovelo do povećanja broja stanovnika i proširivanja naselja. Tako nastadoše Novo naselje i Staro sajmište. 

Od kafane do opštine

Leva obala Save bila je u planovima za širenje Beograda još 1923. godine. Volja je postojala, ali je falilo ljudi i novca, pa je sve ostavljeno da čeka bolje dane.

U međuvremenu život je uporno gurao napred. Tako je ugostitelj Petar Kokotović 1924. otvorio kafanu na Tošinom Bunaru i imenovao je “Novi Beograd”. Ime se brzo primilo, te 1939. u Zemunu izlazi nedeljna novina Novi Beograd. Godinama kasnije, 1945. Kokotović je postao prvi čovek mesne zajednice Novo naselje – Bežanija iz koje će se izroditi opština Novi Beograd.

A sve se gradilo mic po mic. Na Bežaniji 1924. izrasta aerodrom, pa 4 godine kasnije fabrika Rogožarski. Već 1934. planovi su prošireni na izgradnju urbanog jezgra kojim će Beograd i Zemun biti povezani, budući da je Zemun izgubio status grada 1929. nakon što je administrativno pripojen Beogradu. Podignut je most preko Save, krenuo je prvi tramvaj, a izgrađen je i zemunski aerodrom.

Na Starom sajmištu (tada samo Sajmištu), 1938. podignut je kompleks zgrada za sajmove i izložbe na kojima će biti demonstriran ekonomski razvoj Kraljevine Jugoslavije. U isto vreme, parafiran je ugovor sa dve danske građevinske kompanije da sagrade novo naselje, a čitav projekat je poveren inženjeru Branislavu Nešiću.

Gestapo i bodljikava žica

Godina je 1941. Nemačke trupe izvršile su okupaciju Kraljevine Jugoslavije, a tajna policija Gestapo preuzela je upravu nad Sajmištem, opasala ga bodljikavom žicom i pretvorila u monstruozni logor.

Sajmište je postalo mesto stravičnih zločina. Do maja 1942. nacisti su ga koristili za likvidaciju Jevreja, Roma i Srba. Tokom okupacije skoro 8.000 Jevreja i 32.000 Srba je ubijeno u gasnim komorama, streljano u Jajincima ili je smrt našlo u samom logoru koji je bio aktivan sve do 1944.

U izveštaju Jugoslovenske državne komisije procenjeno je da je kroz ovaj logor prošlo oko 100.000 duša, a da je u njemu ubijeno oko 48.000 ljudi.

Omladinci na delu

Tri godine po okončanju rata, 11. aprila 1948. omladinske radne brigade započele su izgradnju Novog Beograda. Na najvećem gradilištu stare Jugoslavije objekti su nicali “ko iz vode”, pa je 1952. osnovana opština Novi Beograd, kojoj je tri godine kasnije pripojena opština Bežanija.

Udarnu radničku snagu činili su ljudi dovedeni iz seoskih područja, ali i studenti i srednjoškolci. Mehanizacije nije bilo, tako da se sve radilo ručno, a konjske zaprege su služile samo za veoma teške terete.

Među prvim završenim objektima od ukupno 72 bloka, bila je Palata federacije (danas Palata Srbije), a prvi stambeni objekat bili su Paviljoni kod Tošinog bunara, a zatim i Studentski grad. Ova opština je dom i najveće zgrade u Beogradu po imenu Meandar, dugače čitvih 1.000 metara.

Novi Beograd se i dalje širi i razvija. Za potrebe Univerzijade 2009. godine podignuto je naselje Belvil, koje je potom prodato građanima za stanovanje, a mnoge firme i kompanije upravo su na ovoj opštini pronašle svoje sedište.

Nažalost, ovaj veliki grad u gradu poseduje samo jedan jedini muzej – Muzej savremene umetnosti. Zauzvrat, Novi Beograd pruža bogat noćni život na splavovima duž obale Save i Dunava.

Prvi Novobeograđanin

Dušan Spasojević, stanar prvog paviljona, jedan od osnivača fabrike obuće “Petar Velebit” na Voždovcu i prvi predsednik Sindikata kožarskih radnika Beograda, ujedno je i prvi čovek koji se doselio u tek izgrađeni Novi Beograd.

Svoj dom našao je u Paviljonima 1953. godine, a uselio se u zgradu, u blizini kafane “Tošin bunar”, dok je objekat još bio opasan skelama.

Novi Beograd u brojkama

 

  • Broj stanovnika: 214.506
  • Kretanje broja stanovnika po godinama:
    1971. – 92.200
    1981. –173.541
    1991. – 224.424
    2002. – 217.773
    2011 – 214.506
  • Etnička struktura:
    Srbi – 85,98%
    Jugosloveni – 2,45%
    Crnogorci – 2,40%
    Romi – 1,08%Hrvati – 1,15%
  • Površina: 40,74km2
  • Broj naselja: 19 mesnih zajednica

 

Slava opštine: Pokrov presvete Bogorodice, 14. oktobra.

Dan opštine: 11. april – dan početka izgradnje Novog Beograda