Od mestašca na ušću dveju reka Beograd se kroz vekove polako širio. Osvajajući bare i šume na obodu grada, pretvarao ih je u elitna naselja ali... Istorija je imala svoje žrtve, a žrtve svoje grobove. Preko mnogih danas leži grad dok su ostaci premešteni, ali i danas postoje grobovi na neobičnim mestima u Beogradu.

Pored mnogih ste verovatno prošli, a da niste ni znali da tu leče posmrtni ostaci osoba koje su ostavile značajan trag u pređašnjim vremenima grada. Neki od grobova postali su spomenici, ali ima i onih koji i dalje stoje u tajnosti.

 Foto: Pavle Kaplanec - Studentski park - groblje, pijaca i na kraju park

Danas parkovi, nekada groblja

Zeleni venac, Trg Republike, Tašmajdan, Studentski park su mesta koja danas stalno vrve od ljudi. Avaj, sve ove lokacije bile su poslednje konačište za ljude iz prošlosti. Trg Republike, današnja Simina i ulica Majke Jevrosime služile su kao groblja u doba Rimljana.

Studentski trg predstavljao je najveće tursko groblje, današnja ulica Narodnog fronta bila mesto gde su sahranjivani Jermeni i Jevreji, a poviše Zelenog venca, dok je tu još bila močvara, bilo je smešteno srpsko groblje.

Takođe, Tašmajdanski park nekada je bio najveće groblje Srba u Beogradu, koje je preseljeno na Novo groblje u Ruzveltovoj ulici. Na Tašmajdanu su sahranjivani najpoznatiji Srbi svog vremena poput Đure Jakšića ili Josifa Pančića. Deo groblja uz današnju zgradu RTS bilo je mesto gde su pokopavani protestanti, a kod kafane "Šansa" su sahranjivani vojnici, nehrišćani i oni koji su sebi oduzeli život.

Poslednja sahrana na Tašmajdanskom groblju bila je ukop kralja Aleksandra Obrenovića i Drage Mašin, koji su kasnije preneti u novu crku Svetog Marka. Groblje je potom ugašeno 1927. godine. Zemni ostaci većine pokopanih preneti su na Novo groblje, ali ima i onih čija tela i dalje leže ispod parka.

Takođe, u Karađorđevom parku i danas su vidljive humke i nadgrobni spomenici ustanika iz 1806. godine.

Foto: Pavle Kaplanec - Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu

Ko sve počiva na Kalemegdanu?

Kalemegdanski park večna je kuća za više poznatih istorijskih ličnosti. Najverovatije najstarija grobnica je Darmad Ali pašino turbe iz 1783. godine. Ovde počiva turski vezir koji je stradao boreći se protiv Austrijanaca kod Petrovaradina. Uz njega, u turbetu se nalaze i tela dvojice zapovednika Beogradske tvrđave – Hasan paše Češmešlije (1850.) i čuvenog Selim paše (1847.)

Iz istog ovog perioda je i grobnica derviša Šeiha Mustafe Bagdađanina, starešine tekije, u čijem je dvorištu u Višnjićevoj ulici (nekada se nalazila unutar zidina utvrđenja), podignuto turbe 1784. godine.

Foto: Nikolina Radovanović - Grobnica derviša Šeiha Mustafe u Višnjićevoj ulici

Iznad kapele Svete Petke na Kalemegdanu bili su položena tela branilaca Beograda koji su položili svoje živote u borbi. Ona su, 1915. godine premeštena u kosturnicu kod Jakšićeve kule.

Takođe, na Velikom Kalemegdanu se nalazi i grobnica u kojoj su sahranjeni članovi Komunističke partije Jugoslavije i narodni heroji iz Drugog svetskog rata Ivo Lola Ribar, Ivan Milutinović, Đura Đaković i Moša Pijade.

Grobnica je obeležena bistama koje je 1949. godine izradio vajar Stevan Bodnarov i poprsjem Moše Pijade, koje je 1959. godine izvajao Slavoljub Stanković.

Foto: Pavle Kaplanec - U crkvi Sv. Marka nalaze se mošti cara Dušana i patrijarha Germana

Sahranjeni u crkvama i na trgovima

I u crkvenim portama u centru Beograda večnu kuću našli su znameniti Srbi. Tako se u crkvi Svetog Marka nalaze mošti Cara Dušana, ali i grob patrijarha Germana. Odmah iza, u hramu Svete trojice, to jest u takozvanoj Ruskoj crkvi, sahranjen je čuveni ruski general Vrangel.

Na Senjaku, u manastiru Vavedenje, sahranjena su petorica mitropolita i jedan episkop Srpske pravoslavne crkve, a u Sabornoj crkvi počivaju Dositej Obradović, Vuk Karadžić, kneževi Milan, Mihailo i Miloš Obrenović, kao i mošti Cara Uroša i despota Stevana Štiljanovića.

Foto: Znaci.net / Muzej revolucije naroda Jugosavije - Grobnica i spomenik Crvenoarmejcima na Trgu republike

U vreme nakon Drugog svetskog rata vlasti su želele da odaju posebnu počast ratnim saveznicima. Tako je na Trgu Republike smeštena velika grobnica boraca Sovjetskog Saveza, poginulih u borbama za Beograd. Njihovi ostaci ipak su, posle nekoliko meseci, premešteni na Novo groblje.

Tokođe, na trg Slavija preneti su zemni ostaci Dimitrija Tucovića koji su 2016. godine prenete u Aleju velikana na Novom groblju.

Zanimljiva je i lokacija na kojoj počiva Davorijanka Paunović Zdenka, velika ljubav Josipa Broza Tita. Naime, ona je 1946. godine sahranjena u neposrednoj blizini Belog dvora.

Inače, Broz je sahranjen u Kući cveća na Dedinju koja se nalazi u sklopu imanja na kome je živeo. Tu počiva i njegova supruga Jovanka Broz koja je sahranjena 2013. godine koja je poslednja osoba u Beogradu koja je večni mir našla van groblja.