Foto: Wikimedia commons/Alekol
Kada most nazovu - Rospi Ćuprija
Kažu da su ovim beogradskim naseljem sa dimnjacima, nekada tekle reke krvi. Most nad potokom, koji je pod okriljem mraka, postajao još mračniji. Polet, Trudbenik, Jedinstvo, Kozara, Rekord, Balkan… imena, još preciznije, dimnjaci koji su obeležili Rospi Ćupriju.
Materijalni ostaci pokazuju da lokalitet, gde se Mirijevski potok uliva u Dunavski rukavac, ima podugačku istoriju. Ona datira iz trećeg veka pre Hrista, kada ga osnivači Singidunuma, keltski Skordisci koriste kao groblje, grad mrtvih. O tome svedoči nekropola sa mnogobrojnim artefaktima pronađena na tom lokalitetu, koja mnogo toga govori o životu njihovih vojnika tog doba. Novija istorija pamti ovaj lokalitet po mnogobrojnim dimnjacima fabrika, ciglanama i po neobičnom nazivu samog kraja – Rospi Ćuprija.
Odakle naziv Rospi Ćuprija
Postoje tri verzije, i sve spadaju u domen legendi, kako je prostor na obali Mirijevskog potoka, koji se graniči sa Višnjičkom Banjom, Karaburmom, Palilulom i Ćalijama dobio ime. Po jednoj, ime potiče od turske reči rospi kopri, što bi u bukvalnom prevodu bilo most rospija, jer su tu po predanju ubijane žene iz harema turskih velikodostojnika, one neverne. Zbog toga i kruži jeziva priča o potocima krvi koji su tekli Rospi Ćuprijom.
Sledeći mit kaže da je zaista bio neki mostić preko potoka (da l’ se potok zvao današnjim imenom Mirijevski, ostaće tajna), koji je podigla neka od žena koja se bavila “najstarijim zanatom”- rospija, da bi okajala grehe.
Valja istaći da je to i najniža tačka užeg gradskog jezgra današnje prestonice sa 66 metara nadmorske visine, pa treća legenda kazuje da je to bilo mesto gde je nekada “krstarila” skela na Dunavu. Skelom su dolazili “iz preka” mnogi trgovci, a priča kaže da su ih na ćupriji sačekivale dame noći spremne za druženje. Tako i ostade naziv ovoga kraja Rospi Ćuprija, po turskim rečima za bludnice i žene lakog morala.
Modernije doba
Da je ovaj kraj oduvek bio interesantan zanatlijama pokazuju ciglane čiji su se fabrički dimnjaci sačuvali do danas, a kažu da je u blizini današnjeg Pančevačkog mosta takođe postojala ciglana. Tu su i jame iz kojih se koristila glina za pečenje cigle. U vremenu habzburške okupacije 1717-1739, kod Višnjice i na Staroj Karaburmi iz majdana se vadio kamen, a kod Rospi Ćuprije bilo je naselje, kako su ih nazivali – pančevačkih kamenorezaca. Ovo naselje, sa pomalo čudnim imenom, bilo je upisano na karti kapetana Amana iz 1721-22. godine. On je na njoj beležio, pored ostalog i industrijske objekte, pa kaže da je na Mirijevskom potoku, u donjem toku i to južno od Rospi Ćuprije, postojao mlin pekara Johana Ofnera, koji ga je zakupio od beogradskih vlasti.
Godine 1894. prema Đeneralštabnoj karti, sada već kraljevine Srbije, brdo Lešće je označeno kao Lipar, a padine prema Rospi Ćupriji nazivaju se Lešje, danas ih znamo kao Višnjičko polje.
Ipak prostor Rospi Ćuprije najupečatljivije čine dimnjaci ciglana koji dominiraju. Zapamćene su kao Polet, Trudbenik, Jedinstvo, Kozara, Rekord i Balkan, smeštene na samom rubu Višnjičkog polja.
Ekskluzivni građevinski lokalitet
U blizini budućeg mosta preko Ade Huje, i budućeg dela autoputa 2007. godine planirana je izgradnja naselja. Na prostoru od 81 hektara moguće je izgraditi 900.000 metara kvadratnih, oko 7.500 stanova. Poseban “šmek” lokalitetu treba da daju dve ciglane Kozara i Rekord, koje bi se rekonstruisale i bile centar naselja, a za estetski eko izgled iskoristile bi se i jame gde se kopala glina.