Između Studentskog trga i Kalemegdana, na početku tesne Uzun Mirkove ulice, verovatno ste mnogo puta prošli pored zdanja čija fasada ne odaje mnogo o njenom sadržaju niti istorijskom značaju. Na broju 1 smeštena je zgrada bivše Beogradske opštine, današnji dom Kinoteci, koji je proglašen spomenikom kulture 1983. godine i zaštićen kao nepokretno kulturno dobro predstavljajući razvoj opštinske samouprave u Srbiji. Da li ste znali da je ova zgrada stara više od 170 godina i da je mnogo puta menjala stanare i namenu?   

Bila je hotel...

Zidovi ovog velelepnog zdanja kriju veoma interesantnu i burnu istoriju. Pre njegovog nastanka, na ovom prostoru se nalazila Velika pijaca, središte upravnog i prosvetnog života zajednice. Izgradnju je zatražio knez Aleksandar Karađorđević lično, 1846. godine, za potrebe drugog hotela u Beogradu tog doba. Prvi hotel, poznatiji kao "Staro zdanje", nalazio se na mestu današnje Narodne banke, u blizini kafane "?". Stoga je novi hotel dobio nadimak "Novo zdanje", a pravo ime mu je bilo "Srpska kruna".

Objekat je podignut kao jednospratnica oblikovana mešavinom stilskih elementa klasicizma i romantizma. Imao je osnovu nepravilnog četvorougla uslovljenu oblikom parcele. Izgrađen je na regulacionoj liniji koja je kasnije uslovila i regulaciju ulice kao i dva bočna prilaza. Imala je jednu kafanu i gostionicu, 12 nameštenih soba za putnike, 4 sobe i 1 salu za goste, kujnu, perionicu, štalu za 30 konja, podrum za vino, podrum za drva i šupu za kola.

U hotelu su odsedali mnogi ugledni gosti, poput Etem-paše i poslanika Svetoandrejske skupštine, te su organizovani balovi za viđenije Beograđane. Tu su se takođe mogle pogledati pozorišne predstave, bio je sedište pojedinih stranih konzulata, a u njemu je 1876. godine osnovano Srpsko društvo Crvenog krsta Srbije. 

Hotel je radio do 1868. godine, kada je knez Aleksandar Karađorđević osuđen zbog organizacije ubistva kneza Mihaila Obrenovića, poslat na služenje zatvorske kazne u trajanju od 20 godina, a njegova imovina rasprodata. Tada se "Srpska kruna" seli u Knez Mihailovu ulicu, a u zdanje u Uzun Mirkovoj je preseljena Beogradska opština, koja će tu ostati narednih blizu sto godina. 

Foto: Pinterest / Ljiljana Đokić - Zgrada oko 1926. godine

...pa zatim Beogradska opština...

Nakon I svetskog rata i udruženja Srba, Hrvata i Slovenaca u jednu državu, administrativne potrebe Beogradske opštine postaju obimnije nego do tada, jer Beograd postaje glavni grad značajno veće države. Stoga se gradska vlast odlučuje na rekonstrukciju zgrade i dozidavanje još jednog sprata između dva Svetska rata.

Prilikom nadziđivanja 1928. godine zgrada je u potpunosti preoblikovana u skladu sa vladajućim principima akademske međuratne arhitekture. Potreba za reprezentativnošću rešena je nizom prislonjenih stubova u prizemlju i postavljanjem skulptura koje predstavljaju senatore između prozora prvog sprata. Autor skulptura bio je vajar Dragomir Arambašić. U enterijeru se posebno isticala sala za sednice Gradskog veća kojom su dominirali plitki reljefi i freske sa predstavama Beograda, rad Živorada Nastasijevića. 

U međuvremenu su skulpture nestale sa fasada, a freske bile prekrivene grbovima. Enterijer je delo arhitekte Pavla Vaseva. Današnjom fasadom od veštačkog kamena dominiraju monumentalni kanelirani polustubovi u prizemnoj zoni i prozorski otvori sa lunetama. Svečano otvaranje rekonstruisane zgrade upriličeno je tokom proslave desetog jubileja ujedinjenja Srba, Hrvata i Slovenaca.

Na ovom mestu Beogradu je dodeljeno najviše francusko odlikovanje za žrtve, hrabrost i veličanstveni otpor u Velikom ratu - orden Legije časti.  

...Zavod za patente i konačno - Kinoteka

Između 1961. i 1992. godine u zdanje se preseljava sedište Zavoda za patente, nakon čega će biti ustupljena na korišćenje Kinoteci. 

Posle višedecenijskog premeštanja i seljenja, Kinoteka se skrasila u Uzun Mirkovoj ulici. Sa rekonstrukcijom zgrade počelo se 1995. godine, sa idejom da će se po završetku radova Kinoteka useliti u ovaj prostor. Nažalost, zbog teške ekonomske situacije, radovi su prestali 1997. godine, a već tri godine kasnije, graska vlast je oduzela čitav prostor i prvo ga dala na korišćenje Saveznoj direkciji za imovinu, a uskoro ponudila i na prodaju. Protiv ovakvog poteza pobunila se beogradska javnost, pa je Kinoteci objekat ipak vraćen i rekonsturisan.

Nakon nekoliko godina radova, Kinoteka je svečano otvorena za javnost 6. juna 2011. godine, na 115. godišnjicu prve beogradske filmske projekcje, a od kada nesmetano funkcioniše do dana današnjeg.