Priča o pijacama Beograda počinje 1824. godine kada je na Studentskom trgu nastala pijaca Svetog Andreje, ubrzo u narodu prozvana Velika pijaca. Prema dogovoru Srba i Turaka, svako je mogao izneti svoje proizvode i ponuditi zainteresovanim kupcima. Bilo je tu sira, mesa, ribe, suvog voća, žita, živine ali i drugih potrepština za domaćinstvo. Kada su Turci napustili Beograd arhitekta i profesor Velike škole Emilijan Josimović predložio je 1887. godine izmeštanje pijace, ali taj predlog nije u potpunosti uvažen. Pijaca je smanjena, a oko nje gradske vlasti su uredile Univerzitetski park.

Pored pijace Svetog Andreje, Društvo za ulepšavanje Vračara otvorilo je pijacu na Cvetnom trgu, a u Zemunu je postojala Žitna pijaca na kojoj je dopremano žito u zapregama, ali su se mogle naći lubenice i grožđe iz Starog Slankamena, kupus koji se gajio na njivama na Lidu, mileram, puter i takozvani švapski sir koji je stizao iz Austrougarske. Ukoliko biste sišli malo do reke, tu ste od dunavskih alasa mogli da kupite svežu ribu.

Foto: Branibor Debeljković - pijaca Zeleni venac

Veliko spremanje između dva rata

Po zatvaranju pijace Svetog Andreje ili Velike pijace 1926. godine za sve brojnije stanovnike srpske prestonice otvarane su nove pijace na Dušanovcu, Voždovcu, Karaburmi, Smederevski đeram i Cvetkova pijaca na Zvezdari, Jovanova pijaca na Dorćolu, Zeleni venac, Bajloni i Kalenić guvno. Imena su najčešće dobijale po delu grada u kojem se nalaze ili po onome ko ih je osnovao. Mnoge su postale simboli Beograda na kojima se i danas susreću, trguju, razgovaraju i ideje razmenjuju umetnici, profesori, moleri, kuvari, nakupci, cvećari, ribari. Te pijace su pored svoje uslužne namene postale simboli jednog kraja, jednog grada, svoje mesto su našle u pesmama, romanima, na slikama, neizostavna su stavka u biografijama znamenitih beograđana, ucrtane na mapu svakog turiste. Njihova karnevalska atmosfera, dečija graja, žamor, raznolikost boja, pregršt mirisa sa tezgi sa voćem, povrćem, domaćim kolačima, medom... omamljuju. Princeze među pijacama su Kalenić i Bajloni pijaca.

Princeze i kraljica beogradskih pijaca

Kalenić guvno ili Kalenić pijaca, smeštena između ulice Maksima Gorkog i Njegoševe ulice, izgrađena je na zemljištu obućara, ekonoma i dobrotvora Vlajka Kalenića koji je 1907. godine svoje imanje zaveštao gradu. Pored tezgi sa najraznovrsnijom gotovom domaćom i egzotičnom hranom, svežim voćem, povrćem nalazi se i poseban deo mlečne pijace, ali i cvećari, poslastičari, po koji zanatlija i preprodavci najrazličitije robe. U blizini je i kafana „Kalenić“ nezaobilazno mesto novinara, pesnika, boema i svih koji vole dobru domaću kuhinju.

Pijacu Bajloni na Starom Gradu osnovao je 1927. godine Čeh Ignjat Bajloni koji je sa suprugom i četiri sina došao u Srbiju 1855. godine. Kao kvantaška pijaca radila je do posle Drugog svetskog rata, da bi po okončanju okupacije postala zelena pijaca nazvana „Skadarlija“, ali kako to obično biva narod je zove onako kako on želi, te je i dalje Bajloni. Nekada je u blizini ove pijace bila pivara „Ignjat Bajloni i sinovi“, ali i kafana „Šaran“ u kojoj su se neretko trošili čitavi dnevni pazari vrednih pijačara.

Ko je kraljica među beogradskim pijacama? Na mestu pijace Zeleni venac 1847. godine bio je pazar, da bi 1885. po odluci Uprave varoši tu nastala jedna od sedam fijakerskih stanica. Godine 1926. na prostranom platou postavljene su moderne tezge, lepo uređen prostor za prodaju najrazličitije robe što je obradovalo kupce koji su je ushićeni veličinom, dobrom organizacijom i ponudom prozvali kraljicom pijaca. Laskavu titulu ova pijaca nosi i danas. Posle rekonstrukcije koja je završena 2007. godine, uz neobično arhitektonsko rešenje, pijaca Zeleni venac proglašena je spomenikom kulture i stavljena pod zaštitu države.