Poznata po rudarskom basenu Kolubara, opština Lazarevac nastala je na brdu zvanom Zbegovac u čijim je ambarima skupljana letina sa imanja begova. Prvu kuću 1858. na ovom mestu sagradio je Negovan Nedeljković iz Šopića, a dve godine kasnije njegov komšija je postao Raja Rajić takođe iz Šopića. Ovo bezimeno mestašce je brzo raslo privlačeći brojne zanatlije i trgovce, a kako je vreme prolazilo oni odlučiše da se obrate Narodnoj skupštini Kraljevine Srbije i zatraže ime za svoj atar.

Tako 1889. godine nastade Lazarevac. Ime je dobio u slavu srpskog kneza Lazara Hrebeljanovića, pošto je te godine pripremana proslava 500 godina od boja na Kosovu. Šest godina kasnije 1895. sedište kolubarskog sreza biva prebačeno iz Šopića u Lazarevac.

Tako glasi zvanična verzija. Međutim, postoji i legenda po kojoj Lazarevac dobi ime zahvaljujući devojci koja je lepotom zasenila tadašnjeg kralja.

Naime, predanje kaže da je, krajem 19. veka selo Šopiće u blizini Zbegovca, kao sedište kolubarsog sreza, ugostilo srpskog kralja. Skup u porti lokalne crkve okupio je i staro i mlado. Tada kralj ugleda Ljubicu, prelepu kćer trgovca koji se naselio baš na Zbegovcu. Očaran njenom lepotom, kralj poče da se raspituje ko je ta graciozna devojka, te odluči da pođe do njene kuće. Svita, u kojoj je bila i Ljubica, krenu ka Zbegovcu. Stigavši do njenog doma, kralj primeti da u komšiluku nema mnogo kuća te upita tadašnjeg kapetana gde je smeštena kapetanija. On mu odgovori: “U selu Čubutkovci”. Na to kralj upita; “A ko čuva ovaj moj lepi narod?” , i namignu Ljubici. Zatraži, zatim, od svog ađutanta da mu kaže koji je praznik, i kako mu odgovoriše da je Lazareva subota, kralj reče: “Kapetane, ovde da sagradiš kapetaniju, da ti bude centar i da se zove Lazarevac!“. 

Lazarevac kroz vekove

Plodna zemlja i blizina reke oduvek su privlačili ljude da se nastane na području opštine Lazarevac. O tome svedoče brojne arheološke lokacije na kojima su pronađeni artefakti vinčanske kulture kao i nekropole. Otkriveni su i tragovi Tračana, a imena reka Turije, Onjege i Ljiga, jasno ukazuju na stanovnike koji su tu živeli mnogo pre dolaska slovenskih plemena. Bakarni nož pronađen 1947. u Velikim Crljenima, kao i bakarne sekire sugerišu da je ovaj prostor bio privlačan za život još za vreme bakarno doba praistorije.

Dolaskom Rimljana na prelazu između stare i nove ere, u lazarevački kraj stiže vinova loza. Vojnici Flavijeve legije, koja je imala sedište u Beogradu, nakon 40 godina službe, dobijali su imanja na teritoriji današnje opštine Lazarevac i tako su pravili svoja naselja. Veruje se da je ime sela Arapovac upravo rimskog porekla i da znači “islužen”.

U daljim vekovima istorija je bila burna. Prolazile su najezde horda Huna, Gepida, Sarmata, istočnih Gota, Avara... Tako je bilo sve do 6. veka kada konačno dolaze Sloveni i tu se trajno naseljavaju pod upravom Vizantije kojoj je ova oblast pripala nakon podele Rimskog carstva. Uprkos čestih upada Huna, Bugara i Mađara, Vizantija je održala vlast sve do početka 13. veka. 

Međutim, 1284. Mađari preuzimaju korimilo. Mađarski kralj Vladislav 1284. ustupa svom zetu Dragutinu Beograd i Banat sa kolubarskim krajem. Upravljanje, po Dragutinovoj smrti, preuzima njegov brat Milutin, a nadalje, sve do 16. veka, vlast često prelazi iz Srpskih u Mađarske ruke.

Lazarevački ustanici

Beograd, 1521. zauzima vojska Sulejmana Veličanstvenog i cela Srbija pada pod Tursku vlast.

Dalji rat Austrije i Turske stanovništvu ove oblasti doneo je velika stradanja zbog čega se narod, pod Arsenijem Čarnojevićem, odlučuje na veliku seobu. Austrija 1717. godine ponovo osvaja ovaj kraj, ali 1737. Turci se ponovo vraćaju i od 1739. godine ponovo vladaju. Austrijsko-Turski rat i kuga, krajem 18. veka opustošili su večinu naselja u ovom području. Povratak dahija u Srbiju 1799. godine i njihova nasilnička uprava izaziva nezadovoljstvo kod naroda, koji vrše pripreme za ustanak. Doznavši za ovo, dahije su sečom knezova pokušale da spreče ustanak. Među prvima koje su dahije ubile bio je knez Stanoje Mihailović iz Zeoka, mesta koje pripada opštini Lazarevac. Od izbijanja I Srpskog ustanka 1804. godine, pa sve do povratka Turaka 1813. godine, narod u ovom kraju beše slobodan.

Kada Miloš Obrenović 1815. podiže II srpski ustanak, narod ovog kraja je odmah stao uz njega. Posle pregovora sa Marasli Ali Pašom, prilike u Srbiji su se smirile. Administrativnom podelom na srezove 1836. godine ovaj kraj je pripao Kolubarskom srezu, čije je središte bilo Šopić koji je, prema popisu iz 1846. godine, imao 95 kuća i 578 stanovnika.

Prvi svetski rat

Lazarevac i okolina bili su poprište čuvene Kolubarske bitke vođene od 16. novembra do 15. decembra 1914. godine. Sjajnom pobedom srpske vojske nad znatno brojnijim protivnikom, agresor je nateran na povlačenje preko Save, Drine i Dunava. U borbama je poginulo oko 28 hiljada austrougarskih i oko 22 hiljade srpskih vojnika. Najkrvavije borbe vođene su oko visova Čovke i Vračeg brda. Na ovom drugom poginuo je vođa srpskih socijalista Dimitrije Tucović. 

Posle trogodišnje austrougarske okupacije, Lazarevac i okolina oslobođeni su 31. oktobra 1918. Uoči Drugog svetskog rata, izgrađena je u Lazarevcu spomen-crkva Svetog Dimitrija sa kosturnicom u kojoj su sahranjeni posmrtni ostaci vojnika poginulih u ovom kraju za vreme Kolubarske bitke, jedinstvena po tom što u večnom boravištu, jedni kraj drugih, počivaju pali branioci i pripadnici agresorove armije. 

Po završetku rata, Lazarevački kraj je bio u očajnom stanju i oporavio se samo zahvaljujući vrednom narodu, a snažan uticaj imala je i izgradna termoelektrane “Kolubara” 1937. u Vreocima.

Drugi svetski rat

Lazarevac i pomoćni aerodrom u njegovoj blizini, dan nakon bombardovanja Beograda 6. aprila 1941. bili su takođe zasuti bombama.

Ubrzo, nemci su okupirali ovaj kraj. Slobodarski duh Lazarevčana nije mirovao. Oformljeni su partizanski i četnički odredi koji su izvodili napade i sabotaže okupatora. Sam Lazarevac oslobođen 19. septembra 1944.

U posleratnom periodu započeta je snažna industrijalizacija i vađenje uglja, a Lazarevac time postaje mesto od krucijalnog značaja za čitavu zemlju. Grad je povezan sa prestonicom prugom Beograd – Bar, otvoreno je nekoliko površinskih kopova i proizvodnja uglja je rasla iz godine u godinu. U selu Cvetovac 1955. gasi se kolubarski srez i nastaje srez Lazarevac. Nakon dve godine prelazi u sastav valjevskog sreza, a 1871. prelazi u beogradski region. Na Stalnoj konferenciji gradova u Titogradu, 1964. Lazarevac dobija status grada.

Lazarevac u brojkama

 

  • Broj stanovnika: 26.006
  • Kretanje broja stanovnika po godinama:
    1971. – 45.675
    1981. – 51.068
    1991. – 57.848
    2002. – 58.511
    2011 – 58.662
  • Etnička struktura:
    Srbi – 97,96%
    Romi – 1,14%
    Crnogorci – 0,29%
    Makedonci – 0,12%
  • Površina: 384km2
  • Broj naselja: 34

 

Slava opštine: Vidovdan

Dan opštine: 28. jun