Iako je u Beograd došla sa 26 godina, od prvog trenutka je znala da će to biti "njen" grad. U srpsku prestonicu dovelo ju je slučajno poznanstvo. Iz njega su se potom rodili ljubav i brak, ali mlada Nemica još nije ni slutila da će takvu ljubav osetiti i prema nepoznatom gradu u srcu Balkana.

Tim pre što je ovo bila devojka iz ugledne, bamberške porodice. Prefinjenost i urođeni umetnički senzibilitet odlučili su da još kao sasvim mala među igračke uvrsti blok za crtanje. Nekoliko decenija kasnije, devojčica koja je mnogo volela da crta postaće jedna od najcenjenijih srpskih slikarki.

Kako je jedna Nemica zavolela Beograd

Pre nego što je odlučila da život u potpunosti posveti slikarstvu, Babet Bahmajer (10. april 1872.) u rodnom Bambergu pohađala je osnovnu i Višu žensku školu. Po završenoj Zanatskoj umetničkoj školi pridružuje se ondašnjem Savezu umetnika, a potom odlazi u Minhen gde upisuje privatnu slikarsku školu Antona Ažbea.

Prve priče o Beogradu, pak, čula je od srpskih umetnika koji su se školovali u Nemačkoj. Za njih je, u odnosu na evropski grad kakav je bio Minhen, Beograd bio "mali grad u kome ne postoji interesovanje za umetnost". Takvog ga je, iz kazivanja svojih kolega, upoznala i Babet. Među srpskim kolegama slikarima, ipak, naročitu pažnju privukao joj je Rista Vukanović – "dugački Hercegovac", kako ga je umela zvati. Rodom iz Trebinja, Rista je takođe usavršavao zanat pod mentorstvom Antona Ažbea. U istom ateljeu, mladi par se 1898. godine venčao, a umesto svadbenog putovanja, leta iste godine odlučuju da zajedno pođu u Beograd.

U taj "mali grad u kome ne postoji interesovanje za umetnost" mlada slikarka zaljubila se na prvi dolazak. Beograd se, inače, u to vreme nalazio u tranziciji između orijentalne varoši i evropskog grada. No, Babet – a od skora Beta Vukanović – videla je priliku da srpsku prestonicu upozna sa trendovima u evropskom slikarstvu.

U to vreme, evropski slikari takođe su se nalazili u tranziciji, ali onoj umetničkoj: tranziciji od realizma ka impresionizmu. Vođena time, Beta je u svom umetničkom stilu prihvatila ideje francuskih slikara Ogista Renoara, Kloda Monea i Edgara Degaa. Pravac nazvan plenerizam (prema "en plein air" – "na otvorenom"), izveo je umetnike iz ateljea u prirodu pod vedrim nebom. Tako će s početka 20. veka nastati neka od najpoznatijih dela francuskih impresionista. Beta Vukanović, pak, želela je da ovaj stil predstavi i ovdašnjim umetnicima, postavši time začetnicom plenerizma u Srbiji.

Grafika: Gmihail на српски / srpski Википедија - Сопствено дело, CC BY-SA 3.0 rs, 

Začeci savremenog slikarstva u srpskoj prestonici

Iako tek pristigli u Beograd, Vukanovići već 1899. godine, uz dozvolu Ministarstva prosvete, nasleđuju prvu srpsku crtačko-slikarsku školu slovačkog slikara i pedagoga Kirila Kutlika. Uz supruga Ristu i prijatelja vajara Simeona Roksandića, Beta otpočinje i akciju dopremanja umetničkih dela u salu zgrade Narodne skupštine.

Ideja je bila da ovdašnjim umetnicima (i ujedno svim pripadnicima prestoničke umetničke elite) predstavi svoja dela, ali i slike poznatih umetnika poput Rembranta i Rubensa čije kopije je sama pravila. Stoga je troje umetnika odlučilo da sami dopreme slike vozeći ih taljigama po turskoj kaldrmi, i potom sami ukucavajući eksere kako bi ih kačili na zidove. No, cilj je bio postignut – izložba je odjeknula beogradskim umetničkim krugovima, privukavši i pažnju kralja Milana Obrenovića.

Kralju Milanu, inače velikom ljubitelju umetnosti, veoma su se svidele Betine i Ristine slike. Nije žalio dati pravo malo bogatstvo kako bi se i one našle na zidovima njegovog doma. Bračni par ubrzo dobija poziv da izloži slike na Dvoru, a ova "kraljevska" izložba upriličena je 1900. godine.

U međuvremenu su se i Vukanovići zvanično skućili u prestonici. 1901. godine useljavaju se u vilu koju je za njih projektovao arhitekta Milan Kapetanović. No, Beta je želela da svoj novi dom učini još lepšim: načinivši od fasade nad glavnim ulazom svojevrsno slikarsko platno, na njoj je naslikala tri lepe dame okružene perjem i plavim perunikama. "Tri muze", kako ih je nazvala, simbolično su prikazivale slikarstvo, muziku i igru. Unutar same kuće, četiri velika ateljea postala su rado posećivano okupljalište najpoznatijih ovdašnjih slikara.

Slikarska škola u Kapetan-Mišinoj 13 bila je otvorena do 1905. godine. Prethodna godina, pak, označila je jednu od značajnijih, i to ne samo u Betinom radu već i u istoriji srpskog slikarstva 20. veka. U domu ugledne beogradske porodice Pavlović Beta je osnovala Društvo srpskih umetnika "Lada", koje će ujedno postati najstarije umetničko društvo u Beogradu.

U nastavku saznajte kako je izgledao nastavak umetničkog i životnog puta neobične i talentovane sugrađanke...