U vremenu Aneksione krize, zajedno sa slobodnoumnim uglednim ljudima tog doba, patriotama, među kojima je bio i znameniti Nušić, Jovan Dučić osniva 1908. godine Narodnu odbranu. Ovo je bila nacionalna odbrambena organizacija u Kraljevini Srbiji, nastala kao protest na aneksiju Bosne i Hercegovine. Za vreme Balkanskih ratova pomažu na sve načine oslobođenje južnih srpskih krajeva kroz regrutaciju, obuku i slanje dobrovoljaca.

Nacionalni rad

Tokom gotovo desetogodišnjeg boravka u inostranstvu, u Ženevi, završava prava i vraća se u Srbiji gde u Ministarstvu inostranih dela dobija posao pisara. Već 1910. godine je u Carigradu u poslanstvu kao ataše. Dve godine kasnije nastavlja diplomatsku karijeru i prelazi u Rim, Atinu, Madrid i Kair radeći kao ataše, sekretar i otpravnik poslova. U Ženevi je delegat Kraljevine u Društvu naroda.

Privremeno se penzioniše, da bi diplomatsku karijeru nastavio u Kairu. Biran je za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije, a za redovnog člana izabran je 1931. Zatim odlazi u Rim, da bi 1937.godine bio postavljen za prvog ambasadora Jugoslavije u Bukureštu. Početak Drugog svetskog rata zatekao ga je kao poslanika u Madridu.

Stasiti Hercegovac gde god da je boravio izazivao je žensku pozornost, pa od Bijeljine preko svih evropskih prestonica, Mostara žene mu nisu mogle odoliti. Emotivni život Jovana Dučića, bio je isto tako buran kao što je i živeo.

Daleko od domovinne

Po napadu fašističke Nemačke na Jugoslaviju, Dučić odlazi u Ameriku u Indijanu, gde je živeo njegovo rođak Mihajlo, u grad Geri. Patriota, nemireći se sa onim šta se dešava u domovini, obnavlja i vodi organizaciju Srpska narodna odbrana koja okuplja srpsku dijasporu, koju je Mihajlo Pupin osnovao još 1914.godine, za vreme Prvog svetskog rata. Sve vreme piše. Infromiše američku javnost o jezivim ustaškim zločinima, o dešavanjima u domovini, piše pesme. U šezdeset devetoj godini, hiljadama kilometara daleko od domovine, u  aprilu 1943. godine Jovan Dučić umire. Sahranjen je u porti manastira Svetog Save u Libertivilu, u Americi.

Poslednja želja velikana, zapisana u testamentu, bila je da počiva u rodnom Trebinju koji mu je bio večna inspiracija. U "Beleškama o sebi“ o gradu na obalama Trebišnjice piše: "Veliki breg Leutar koji se diže iznad mog rodnog Trebinja, kao modro platno između neba i zemlje, nosi ilirsko ime "elefterija“, što znači sloboda. Sa ovog se brega vidi na vedrom danu, preko mora koje je u blizini, obala Italije. Taj veliki vidokrug nije bio bez uticaja na moj zavičaj i njegove ljude.“

Zaostavština Jovana Dučića

Ovaj stasiti Hercegovac, baštineći najviše ideale slobode i patriotizma kao najviše ideale, sa setom i velikom ljubavlju pisao je o rodnom gradu i kraju. Pesnikovu poslednju želju ispunio je Branko Tupanjac, “naš” čovek iz Čikaga, rođen u Bileći. Ktitor na brdu Crkvine iznad Trebinja podiže Hercegovačku Gračanicu, crkvu Blagoveštenja. Tu se nekada nalazila crkva Svetog Aranđela Mihaila, zadužbina kralja Milutina. U temelje novog hrama je uzidan kamen iz Kosovske Gračanice, te se sa “ognjišta” unosi duh stare kuće u novi dom. “Crkva je tipično vizantijskog stila”, kaže Predrag Ristić, arhitekta, “ni predimenzionirana ali ni grandiozna. Nije ni bukvalna, sterilna, muzejska kopija već, isključivo nastavljanje gračaničkog mita, jednom za svagda date svete tajne, koja je postavljena kao neprolazni i u sve vreme savremen zakon.“

Na Blagovesti 22. oktobra, 47 godina po smrti pesnika, 2000. godine Dučić je prenesen u Hercegovačku Gračanicu.

Srpska akademija nauka i umetnosti je ovu godinu posvetila velikanu pod nazivom "Godina Jovana Dučića u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti". Pored izložbe i snimljenog dokumentarnog filma u čast velikana, planirano je održavanje svečane akademije, naučnog skupa, kao i objavljivanje Zbornika radova i knjige "Jovan Dučić – život, delo, vreme".

A Dučić, autor lirskih i filozofskih eseja "Blago cara Radovana" i "Jutra sa Leutara" koje se smatraju jednim od najznačajnih dela ovoga pesnika, znao je govoriti: "Ko smisao života nije tražio, taj nije živeo". Već 54 godine rodno Trebinje seća se svog pesnika kroz "Dučićeve večeri poezije" i pesničku nagradu "Jovan Dučić". Ova manifestacija kulture svake godine okuplja na Blagovesti eminentne kulturne i naučne radnike iz Crne Gore, Srbije, Republike Srpske i ostalih zemalja iz regiona.