Foto: Youtube screenshot
Danilo Bata Stojković: Najpoznatiji “špijun” srpskog glumišta
Od rane mladosti kod Danila Bate Stojkovića postojala je neporeciva težnja da se baviti glumom. To je bio jedini životni poziv. Do umetnosti se vinuo na pozornici, velikom platnu i malom ekranu. Zamisao mu je bila da živi intezivno, da iskusi što više kako bi to, naposletku, preneo svojim umećem na publiku.
Dobitnik "Dobričinog prstena" pre svih
Danilo Bata Stojković rođen je 1934. godine u Beogradu u dobrostojećoj porodici. Uz starijeg brata Žiku, intelektualca i publicistu, odrastao je na Čuburi između dva svetska rata, u Nedićevoj Srbiji.
Prve glumačke korake načinio je 1953. godine kao član amaterske grupe u Čehovljevoj predstavi Krčma na glavnom drumu. Izvođenje drame omađijalo je prisutne, pogotovo jednog gledaoca koji je bio niko drugi nego Dobrica Milutinović, čijim Prstenom se danas mogu podičiti samo istinske glumačke gromade. Nakon završetka predstave, Dobrica mu je prišao zacakljenih očiju i prozborio reči koje će umnogome trasirati mlađanog Danila: "Ti si, sine, još u majčinoj utrobi postao glumac".
Nakon ovog razgovora i odatog priznanja, Bata Stojković doneo je čvrstu odluku - postaće glumac po svaku cenu.
Ipak, upisati Fakultet dramskih umetnosti bio je veliki zalogaj za, uskoro, svršenog maturanta. Pogotovo imajući u vidu da se nije baš mogao pohvaliti dobrim ocenama u školi. Šta više, u osnovnoj je ponavljao osmi razred. Međutim, uz čvrstu rešenost i uz mentorstvo brata Žike, spremao se za popravne ispite i…
Uprkos svemu Bata Stojković upisuje FDU. Studije je započeo u klasi hrvatskog glumca i reditelja Tomislava Tanhofera, a diplomirao je kod Josipa Kulundžića ulogom Đorđa Crnojevića iz Jakšićeve "Jelisavete" i Kapetana vatrogasca iz "Ćelave pevačice".
Etiketa "antitalenta"
Po završetku studija glume 1956. godine, Danilo Bata Stojković započinje svoju profesionalnu karijeru u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Ipak, nije imao sreće. Sa svega deset epizodnih uloga za svojim pojasom koje mu nisu dale prostora da se iskaže, Stojkovićev angažman se ubrzo neslavno završio. Zvaničan razlog otpuštanja iz JDP bio je manjak talenta, a nezvanično kuloarima su kolale priče da je napravio eksces i potukao se.
Odlučnost koja ga je krasila nije dozvolila da padne u očaj i digne ruke od glume. Skućio se u Ateljeu 212, čiji je stalni član ansambla postao 1962. godine i tu se zadržao do kraja ovozemaljskog života.
Posle niza zapaženih pozorišnih uloga, "netalentovani" Bata zablistao je u crno-belom filmu "Izdajniku" iz 1964. godine. To je ujedno označio njegov upliv u vode "pokretnih slika" i početak, ispostaviće se, berićetne karijere.
Iako se ostvario i na malom ekranu, nikad preterano nije mario za televiziju. Bata stojković bio je mišljenja da televizija kvari sve kultivisano na sceni žustrim stvaranjem programa. Smatrao je da televizija prvenstvo treba da služi da informiše narod, dok je teatar pravo mesto za upoznavanje umetnosti.
Stoga je, kao pozorišni pregalac, preuzeo na sebe odgovornost da umetnost dočara i približi publici. Da li je u tome uspeo? Bata bi to znao u noći nakon nastupa. Ukoliko bi ugodno zaspao, to bi značilo da je podbacio na sceni. U protivnom, oka ne bi sklopio jer mu uzbuđenje ne bi to dozvoljavalo.
"Bože, Bato, ti igraš to kao da si ti pisao!"
Uloge Danila Bate Stojkovića koje su najviše hvaljene, ovaj glumac ostvario je u saradnji sa slavnim piscem Dušanom Kovačevićem, čiji je opus oplemenio što na velikom platnu, što na pozornici. Odnos autora i glumca opisivao je kao "rudarski posao".
Dobio bi rudarski šlem i svetiljku i počeo bi rovariti po ulozi, pa šta ispadne - ispadne.
Iz ovog "glumačkog okna" Bata je vadio role poput Brke iz Ko to tamo peva i Lakija Topalovića iz filma Maratonci trče počasni krug.
Ipak, jedna uloga koja se posebno ističe jeste lik Ilije Čvorovića u filmu Balkanski špijun. Odabran od strane reditelja Božidara Nikolića, Danilo Bata Stojković se toliko uživeo u ulogu da je vodio višesatne telefonske razgovore sa scenaristom Kovačevićem. Ova kolaboracija dvojice umetnika vrhunac je doživela tokom jedne probe. Naime Kovačević, oduševljen onim što vidi, zaustavio je probu, prišao Bati Stojkoviću i iz duše izgovorio: "Bože, Bato, ti igraš to kao da si ti pisao!"
Potvrda da se radilo o velikom prijateljstvu između glumca i pisca i uzajmnom uvažavanju stiže u Batinim izletima u Zvezdara Teatar, na čijoj sceni je igrao u dramama svog najdražeg autora, na primer, Profesionalca i lik Luke Labana. Verovao je da je Duško ne samo u jugoslovenskoj, već i u svetskoj literaturi na samom vrhu. Imao je običaj da kaže niti jedan strani autor, bilo sa zapada, bilo sa istoka, nije bio kalibra Dušana Kovačevića.
Tri ljubavi beogradskog boema
Kao svaki pravi boem, Danilo Bata Stojković, mimo ljubavi prema "daskama koje život znače", gajio je ista osećanja i prema pozorišnom bifeu. Na repertoaru bi večito bio roze sa dosta leda uz pratnju njemu najdraže pesme "Stani, stani, Ibar vodo", za kojom su sledile mnoge druge izvorne pesme.
Dešavalo se da muzičari ponekad ne znaju numeru koju bi Bata poručio. Tada bi glumac preuzimao inicijativu, otpevao pesmu, a zatim tražio nadoknadu za uloženi trud. Po običaju, za svaki slučaj, na šanku bi ostavljao denjak novca kako bi podmirio svoj ceh i ceh svojih kompanjona.
Treća Batina ljubav je bila jedna inspicijentkinja Ataljea 212. Olga Teodorović, koja je tu provela čitav radni vek, stajala je iza silnih uspešnih predstava, ali i iza Bate.
Upoznali su se u pozorištu, u zgradi Borbe. To im je bio drugi dom, provodeći tamo više vremena nego kod kuće. Preko tri decenije bila je njegov oslonac. Bez dece, skrasili su nekoliko zgrada dalje, u salonskom stanu na trećem međuspratu Svetogorske 37. Tik pored nekadašnje kultne kafane "Brioni".
Rekli su sudbonosno "Da" u decembru 1991. godine, nakon što se glumac razboleo. Zakletva na vernost i ljubav trajala je dok ih smrt nije rastavila.
Bolesti su se ređale, ali Bata im je stoički odolevao fokusirajući se na mnoštvo svojih predstava, filmova i serija kojima se pasionirano predavao. Zapravo, poslednjih godina života, ophrvan teškim zdravstvenim problemima, počeo je da beži iz bolničke postelje na scenu zadavajući glavobolju medicinarima.
Iako mu je telo klonulo, duh je bio snažan kao prvog dana kada je kročio na pozornicu. Kao da je jednostavno hteo da pokaže i dokaže da su pozorišne daske njegovo prirodno okruženje, igrajući maltene do poslednjeg daha.
Na molbu mladih glumaca Slovenskog narodnog gledališča, 13. februara 2002. godine reprizirao je Profesionalca po 416. put. Te večeri je predao svoje najubojitije oružje, svoju glumu. Dva dana nakon toga, pada u bolnički krevet iz kog više nije ustao.
Preminuo je 16. marta iste godine. Prema njegovoj želji, nije pokopan u Aleji zaslužnih građana, već je njegova urna položena u rozarijumu beogradskog Novog groblja.
Ovom bardu srpske glumačke scene, i nakon smrti, odaje se počast u vidu manifestacije Dani Danila Bate Stojkovića u Vrnjačkoj Banji. Takođe, velika scena Zvezdara Teatra, na kojoj je ostavio neizbrisiv trag, nosi ime po njemu.