Foto: Digitalna NBS/Politika
Radmila Bunuševac Dedinac – prva žena profesionalni novinar u Srbiji
Poreklom iz ugledne vranjanske porodice Bunuševac, Radmila Bunuševac Dedinac rođena je 1911. godine u Beogradu. Ostala je zapamćena kao prva žena koja se profesionalno bavila novinarstvom u Srbiji tokom čitave svoje karijere.
Neobične sestre Bunuševac
Radmilin otac Rista bio je bogati veletrgovac i špediter, a bio je vlasnik i nekoliko rudnika u Makedoniji. Detinjstvo je provela u velikoj porodičnoj kući nadomak Slavije, a porodicu su još činili majka Tina, sestre Anđa i Cuka i brat Duško. Bila je vrlo uspešna učenica, o čemu svedoči i crtica u "Vremenu" iz 1930. godine u kojoj stoji da je "maturirala u Drugoj ženskoj gimnaziji sa odličnim uspehom, oslobođena od usmenog ispita". Dalje obrazovanje nastavila je na studijama književnosti i prava na Beogradskom univerzitetu.
Dok je brat Duško važio za uobraženog mladića, sestre Bunuševac su bile njegova sušta suprotnost. Anđa je ostala zapamćena kao prodorna, odlučna i avanturista, a i sama je neko vreme radila kao novinar u Politici. Radmila se u mladosti aktivno bavila hazenom, jednom vrstom igre sa loptom, slična rukometu i košarci koja je bila veoma popularna ženska igra imeđu dva svetska rata. Sa sestrom od strica Olgom, nastupala je u za tim SK "Jugoslavija" i ostvarila odličan uspeh u sportskoj karijeri. I sama Olga bila je otvorenog i avanturističkog duha, a bila je i druga žena u Srbiji, posle kraljice Marije, koja je dobila vozačku dozvolu. Ipak, novinarstvo je bila Radmilina najveća ljubav.
Udruženje novinara između dva rata
U međuratnom periodu, sve do 1941. godine, Udruženje novinara Srbije imalo je 264 člana. Iako je brojalo malo ljudi, bilo je vrlo kvalitetno i dobro organizovano. Tada su se ovim zanimanjem bavili uglavnom muškarci, za razliku od današnjih vremena. Pre Drugog svetskog rata, novinarstvom se, u Srbiji, bavilo samo dvanaest žena. Zbog stradanja u Drugom svetskom ratu, broj članova se prepolovio. Od ukupno dvanaest žena, samo pet je uspelo da vrati na posao nakon oslobođenja. Tokom ratnih godina tri su stradale, jedna je osuđena na robiju zbog saradnje sa okupatorom, tri su prestale da se bave novinarstvom, a samo pet je obnovilo članstvo. Jedna od njih bila je i Radmila Bunuševac-Dedinac.
Radmila u redakciji
Po završenom školovanju, počela je da radi kao saradnica dnevnog lista Politika. Krenuvši stopama legendarne Mage Magazinović, već tada je pokazala istrajnost i talenat, pa tako 1940. godine dobijan nagradu Akademije sedam umetnosti za svoj novinarski rad. Posle Drugog svetskog rata, bila je osnivač i urednik Ženskih strana, a potom i kulturne rubrike lista Politika koja je počela da izlazi 14. aprila 1957. godine. Radmila je bila dobar i cenjen novinar i urednik sa detaljnim pristupima tekstovima, kao i oštrim uredničkim okom. Njeni saradnici su govorili kako je uvek imala primedbe na tekstove, ali da one nisu bile motivisane potrebom da istakne svoju novinarsku superirnost, nego, naprotiv, da ga obogate i oplemene.
Život ispunjen ljubavlju, umetnošću, druženjem i putovanjima
Na malom seoskom venčanju kom su prisustvovali samo najbliži prijatelji i kumovi, 1934. godine, u selu Beli Potok, pod Avalom, Radmila Bunuševac se udala za Milana Dedinca. Kao i Radmila, i Milan je bio šarenolika i zanimljiva ličnost. Bio je deo liberalne srpske mladeži koja je obrazovanje stekla u Parizu i koja je iz njega donela duh nadrealizma otelotvoren u magazinima Nemoguće i Nadrealizam, čiji je saradnik bio. Tokom bogate karijere bio je novinar i glavni urednik Politike, upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta, ambasador u Parizu, pesnik nadrealista i pozorišni kritičar. Njihov život bio je ispunjen poezijom, druženjima, prijateljima u koje su se ubrajali velikani jugoslovenske umetnosti kao što stu Rastko Petrović, Tin Ujević, Miroslav Krleža. Uživali su u putovanjima i momentima koje su provodili jedno sa drugim, u kojima su oboje neizmerno uživali do poslednjeg dana Milanovog života, 1966. godine.
Kolaž Radmilinog i Milanovog života
Čuvajući uspomnu na supruga, Radmila Bunuševac-Dedinac sačuvala je 40 umetničkih dela koje su dobijali od prijatelja i poznatih autora. Neke su i sami kupovali na svojim brojnim putovanjima. Pred kraj života odlučila je da ih pokloni Muzeju savremene umetnosti, iako joj je bilo teško da se odvoji od njih. Vrednost predmeta iz njihovog legata ne može da se meri sa vrednošću njihovog dnevnika, dokumenta koji svedoči o ljubavi dvoje ljudi, ali i o čitavoj jednoj epohi.
Najbitniji kriterijum vrednosti je emocija
Među 40 eksponata zbirke nalaze se dela Pabla Pikasa, Save Šumanovića, Jovana Bijelića, Nadežde Petrović, Rastka Petrovića, Petra Dobrovića, Mila Milunovića. Svaki eksponat je uspomena iz njihovog života. Zbirku čine dela koja su njima intimno značila. Ova zbirka je posebna po tome što nije rezultat namernog sakupljanja umetničkih dela, već slučajno prikupljenih predmeta tokom njihovog, u umetničkom smislu, bogatog života. Legat sadrži na prvi pogled nespojive predmete. Indijanska fetiš-lutkica koju je Rastko Petrović kupio Radmili, tanjiri sa narodnim motivima kupljenih na vašaru ispred crkve Sv. Marka sa motivom ptica koje su bile njegov omiljeni pesnički motiv stoje pored Pikasovog tanjira kupljenog u Parizu. Jedno do drugog stoje slike Šumanovića, dečiji radovi, aboridžinska skulptura koju su dobili na poklon, Nadeždine slike, karikature, skice za kostim pored bakroreza Hilandara iz 1757. godine. Takav sastav zbirke znači da je njihov odnos prema umetnosti identičan odnosu prema životu. Ono što im je bilo važno u životu, bilo im je važno i u umetnosti. Za Radmilu, emocija je bila kriterijum vrednosti, te je tako, vitrinica sa prepariranim pticama bila predmet od kog se najteže odvojila.