Borba Ksenije Atanasijević, naučnice koja je 1922. godine postala prva žena doktor nauka na Beogradskom univerzitetu, za priznanje u naučnim krugovima bila je duga, naporna i na momente ispunjena ličnim poniženjem i stavljanjem na javni stub srama. Malo je poznato da je u Beogradu živela još jedna učena žena sa titulom doktora nauka, koja je deceniju ranije ovo zvanje stekla u Ženevi.

Zvala se Vukosava Marjanović Tomić, a za njeno postojanje saznali smo tek pre nekoliko godina zahvaljujći jednom pismu upućenom listu “Politika”.

Talentovana hemičarka

Vukosava Marjanović rođena je januara 1887. godine u Beogradu. Bila je izdanak ugledne porodice koja je još u 18. veku iz Ništa pristigla u grad na obali Save i Dunava. Porodica se prvobitno nastanjuju na Topčideru, ali se tridestih godina 19. veka sele na Palilulu jer je na mestu njihovog porodičnog doma izgrađen dvor kneza Miloša.

Kao jedno od četvoro dece, Vukosava je stekla osnovno i srednje obrazovanje u Beogradu, prvo u Palilujskoj školi, a potom i u Visokoj ženskoj školi. Ova potonja škola, u rangu današnje gimnazije, bila je najviše obrazovanje koje je jedna mlada dama mogla da dostigne. Rešenje je bio odlazak u inostranstvo, što Vukosava i čini na nagovor svoje drugarice.

Boravak i školovanje u inostranstvu oduvek je bilo skupo, posebno za devojku koja je punoletstvo dočekala bez roditelja. Ipak, nasleđena imovina bila je dovoljna da joj omogući odlazak u Švajcarsku. U Ženevi studira hemiju na Prirodno-matematičkom fakultetu, a već 1913. godine dobija zvanje doktora nauke, čime je Kseniju Atanasijević “pretekla” za devet godina.

Sve za porodicu

Po završetku studija, dr Marjanović vraća se u Beograd gde neko vreme radi u Državnoj hemijskoj laboratoriji. Sve prekida Prvi svetski rat u kome se posvećuje humanitarnom radu – radi kao bolničarka, previja rane i priprema lekove za bolesne. Po oslobođenju radi u Carinskoj laboratoriji na Savi.

Ovaj angažman ispostaviće se sudbonosan. Tu upoznaje svog supruga Dušana Tomića, inženjera tehnologije i profesora na Beogradskom univerzitetu. Živeli su tih godina u vili u elitnoj Krunskoj ulici na broju 77. Nažalost, zbog tada važećih predrasuda i čudnog odnosa države prema udatim ženama (plate udatih uposlenica bile su niske ili uslovljene prihodima njihovih supruga) napušta karijeru, iako je bila posvećena svom naučnom poslu. 

Posvećena kući i porodici, dr Vukosava Marjanović Tomić pala je u naučni zaborav. Njeno ime teško da može da se nađe u novinama, časopisima, stručnim radovima. Ono što je nauka izgubila, dobila su njena dva sina koje je podržavala i u teškim vremenima koja su nastupala. Porodica Tomić je za vreme Drugog svetskog rata bila prvo žrtva okupatora, a sve ono što im nije bilo oduzeto tada, nacionalizovano je posle rata. Dodatna tragedija došla je i sa smrću Dušana Tomića, koji je posle boravka u zatvoru preminuo 1947. godine.

Tiho i skromno, kao što je i živela, preminula je od posledica moždanog udara juna 1979. godine.

Pitanje je da li bi i potpuno nestala sa stranica istorije, da nije bilo jednog teksta u “Politici” 2017. godine i pisma koje je tim povodom uputila Olga Tomić, Vukosavina snaha, a čije je navode dalje istražila Milica Dimitrijević. Konačne detalje za portret dao je tom prilikom i Petar Marjanović, rođak dr Marjanović Tomić.

Beogradu je još samo ostalo da se ovoj velikoj ženi na neki način oduži.