Vojna istorija beleži da su beogradske zidine bile stalno mesto sukoba četiri velike imperije – Ugarske, Vizantije, Austrije i Otomanskog carstva. Neke smo doživljavali kao oslobodioce i saveznike, dok su drugi ostali u kolektivnom sećanju kao sinonim za surovog osvajača. Posebno je odnos Srba i Turaka bio dubok i komplikovan. Srpske princeze postajale su turske sultanije, na značajnim pozicijama u diplomatiji i vojsci bili su ljudi sa ovih prostora, pa je tako srpski bio jedan od četiri službena jezika u zvaničnoj upotrebi, a smatra se da su i sultani učili naš jezik.

Iako potlačeni, Srbi su u srcu Carigrada imali poseban status, a bilo im je dopušteno da osnivaju svoja naselja i čuvaju svoju tradiciju.

Foto: Bing Maps - Beogradska šuma i naselje Bahčekoj

Beogradska šuma

Priča o Beogradskoj šumi, naselju koje se nalazi u Istanbulu, počinje pre skoro 500 godina. Posle dve neuspešne opsade Beograda od strane Osmanlija: 1440. pod vođstvom Murata II i 1456. godine pod vođstvom Mehmeda II, koji se povukao uz velike gubitke pošto ga je potukla ugarska vojska Janoša Hunjadija, red dolazi na, tada, mladog i ambicioznog dvadesetšestogodišnjeg sultana Sulejmana II, koji će ostati zapamćen kao Sulejman Zakonodavac i Sulejman Osvajač. 28. avgusta 1521. godine, Sulejmanova vojska slama otpor Ugara, i Beograd po prvi put pada pod tursku vlast. 

Njegovom uspehu i brzoj pobedi, doprinelo je to što je Beograd tada bio vrlo zapušten i imao malobrojnu odbranu (procenjuje se da je brojila između 400 i 900 vojnika svih rodova vojske), jer je u prethodnim decenijama Ugarska potpuno zapustila održavanje južne granice i prepustila stanovnike na granici same sebi. U to vreme Srbi su predstavljali većinu stanovnika i aktivno su učestvovali u odbrani grada, iako nije bio pod srpskom vlašću od 1427. godine. Zahvaljujući njima, opsada je potrajala 28 dana, što niko nije očekivao.

Nedugo po osvajanju, Sulejman naređuje iseljavanje iz Beograda. Ugari su pušteni put Slankamena (i po nekim izvorima, pobijeni), a srpski ratnici deportovani u Istanbul. Na taj put kreću 10. septembra 1521. godine, a sa sobom nose i relikvije koje su čuvane u Beogradu: mošti Svete Petke, ikonu Bogorodice Beogradske i mošti carice Teofane.

Foto: istanbulfreetours.com - Ostaci vizantijskog akvadukta u Beogradskoj šumi

Čuvari izvora života

Smatra se da se Sulejman na ovaj potez odlučio kako bi Srbi u Istanbulu održavali postojeći vizantijski vodovod, jer je sličan postojao u Beogradu, i besprekorno funkcionisao i u narednim vekovima. Glavno izvorište pijaće vode nalazilo se upravo na mestu koja je danas poznato kao Beogradska šuma ili na turskom Belgrad Ormani. Ovaj deo šume bio je pod posebnom zaštitom, bio je zabranjen lov i seča šume pod pretnjom smrtne kazne. Naseljavanje je bilo dozvoljeno samo Srbima, koji su uživali posebne benificije kao čuvari i graditelji devet istanbulskih izvora vode. Njihovo naselje nosilo je uspomenu na poreklo, zvalo se Beligrad, a šuma koja ga je okruživala nazvana je Beogradska šuma.

Francuski diplomatski izvori navode da su postojala tri naselja: Jeni (Novi) Beligrad, Orta (Srednji) Beligrad i Sultan Beligrad. Na ovom prostoru Srbi su živeli sve do kraja 19. veka i pojave kuge. Zbog opake bolesti, bili su prisiljeni da se presele, jer je voda bila leglo zaraze. To je kraj ove beogradske naseobina u Istanbulu.

Foto: Wikipedia / KpokeJlJla - Ostaci crkve Sv. Đorđa u Beogradskoj šumi

Iz šume u baštu

Tadašnje turske vlasti stanovnike sele u novo nasilje, nazvano Bahčekoj od turskih reči "bašta" i "selo", a smatra se da je ime dobilo po tome što se smatralo da su Srbi naseljeni u Beogradskoj šumi bili odlični baštovani. Ovo naselje danas nije više naseljeno potomcima Beograđana koje je Sulejman doveo u 16. veku. Vremenom su primili grčki jezik i kulturu, asimilovali se u grčku etničku grupu, i napokon ga napustili po izbijanju Grčko-turskog rata dvadesetih godina 20. veka.

Beogradska šuma i danas postoji, ali više nije zabranjena za posetioce. Na 5500 hektara šume nalazi se devet parkova prirode koji nude brojne turističke i sportske sadržaje, tako da ako vas put nanese put Istanbula, možete provesti dan u šetnji i odmoru u jednom od omiljenih izletišta lokalnih stanovnika. Sačuvani su i stari rimsko-vizantijski sistem cisterni i akvadukta, kao i novi Taksimski sistem, koji je građen od sredine 18. veka za potrebe narastajućeg grada. Važno je napomenuti da je ovo samo deo priče o Srbima na obali Bosfora koja obuhvata i jednu kapiju, ulicu, školu i štampariju. Ali o tome nekom drugom prilikom.