Početak pozorišne tradicije na srpskom govornom području vezuje se za srednji vek, kada su prve predstave izvođene na javnim mestima i van uticaja crkve. U pitanju su bile improvizacije svetovnog i humorističkog sadržaja, bez pisanog teksta, a o njima saznajemo upravo iz crkvenih knjiga u kojima je zabeleženo da je u srpskim srednjovekovnim državama bilo nekog vida pozorišne aktivnosti, ali i progona glumaca jer se čak i smeh smatrao kirvoverjem.  

Dolaskom Turaka na srpsko tlo, zaustavlja se razvoj kulture, a jedini bastion srpske pozorišne baštine ostaje Vojvodina u kojoj se u tom periodu pozorišna aktivnost razvijala pod snažnim evropskim uticajem.

Upravo se u Vojvodini sredinom 18. veka počinju organizovati školske i amaterske pozorišne trupe, a izvođenje komada "Crni Đorđije" Ištvana Baloga, u režiji Joakima Vujića davne 1815. godine, predstavlja prvu profesionalno izvedenu pozorišnu predstavu na našim prostorima. Vujić svoj trag ostavlja i u Srbiji, kada 1835. godine na poziv kneza Miloša osniva Kneževsko-srbski teatar u Kragujevcu, najstarije srpsko pozorište. U ovom pozorištu bio je direktor, dramaturg, prevodilac, reditelj i glavni glumac, čime je više nego zaslužio titulu "oca srpskog pozorišta".

Prva predstava u Knjaževsko-srpskom teatru izvedena je 15. februara 1835. godine, istoga dana kada je u Kragujevcu, tadašnjoj prestonici Srbije, donet prvi Ustav moderne srpske države, poznatiji kao Sretenjski Ustav. U pitanju je bila upravo Vujićev "Fernardo i Jarika". 

Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu može se smatrati drugim najstarijim teatrom koji i danas postoji u Srbiji. Srpsko narodno pozorište je osnovano jula 1861. godine u Novom Sadu, u tadašnjoj Carevini Austriji.

Dolazak teatra u Beograd

Pozorište u Beograd stiže 1841. godine, kada u organizaciji Atanasija Nikolića i Jovana Sterije Popovića u zgradi  Đumurkane (carinarnice) u Karađorđevoj ulici, na samoj obali reke, počinje sa radom prvo gradsko pozorište. Varoš koja je polako nauštala dotadašnju orijentalni način života, vapila je za novim kulturnim događajima. Tokom 9 meseci rada ovog Teatra, odigrano je 66 predstava iz repertoara koji je brojio 57 dela, uglavnom tragedija i drama. Predstave su igrane i u salama hotela "Kod jelena", "Srpska kruna" i u kafani "Kod engleske kraljice" u tadašnjoj Kosmajskoj ulici, gde je 22. novembra 1868. godine Narodno pozorište imalo svoju prvu predstavu. Taj datum se i danas slavi kao Dan pozorišta.

Za osnivanje Narodnog pozorišta, bilo je zaslužno gostovanje trupe Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada, koja je toliko oduševila srpskog kneza Mihaila Obrenovića, da je on doneo odluku da Beograd dobije svoje prvo pravo pozorište, koje se i danas nalazi na istom mestu na Trgu republike.  Prvobitni rok za izgradnju bio je kratak, samo sedam meseci, ali je atentat na kneza usporio radove, tako da se Narodno pozorište u novu zgradu useljava tek naredne godine. Zanimljivo je da su u zgradu uzidani i delovi srušene zloglasne Stambol kapije, a o značaju samog pozorišta govori i to da je trg ispred pozorišta, prozvan Pozorišni trg, postao novi glavni gradski trg, što je ostao i do danas. 

Od svog osnivanja do danas pozorište nije prestajalo sa radom. Jedino za vreme Prvog svetskog rata, jedini put u istoriji, Narodno pozorište je četiri godine bilo zatvoreno, pošto je čitav muški personal bio mobilisan.

Beogradska pozorišta posle rata

Pored Narodnog pozorišta, u Beogradu su često gostovale razne putujuće trupe, nastupajući po kafanama, hotelima i drugim salama, ali do otvaranja novih scena dolazi posle oslobođenja 1944. godine. U početku je na "Sceni kod spomenika" svoje predstave, uglavnom sa jakom političkom porukom, igralo Pozorište narodnog oslobođenja, formirano još u NOB. Prvo gradsko pozorište posle rata, Beogradsko dramsko pozorište, osnovano je od stranje Narodnog odbora avgusta 1947. godine, a već početkom sledeće godine ima svoju prvu premijeru. Iste godine formira se i Jugoslovensko dramsko pozorište kao reprezentativno pozorište nove Jugoslavije. Na poziv Komiteta savezne vlade za kulturu i umetnost, najznačajniji glumci iz Zagreba, Novog Sada, Sarajeva, Splita, Ljubljane i drugih gradova pozvani su da učestvuju u stvaranju ovog pozorišta. 

Na mestu gde se danas nalazi zgrada Jugoslovenskog dramskog pozorišta, u vreme Kneževine Srbije, nalazio se manjež – zgrada koja je služila Kraljevskom konjičkom eskadronu. U njoj je posle Prvog svetskog rata bilo smešteno Narodno pozorište zbog oštećenja matične zgrade. Zbog požara 1927. godine, kada je stari drveni manjež izgoreo, na njegovom mestu je iznikla velelepna zgrada, delo arhitekte Nikolaja Krasnova. Zanimljivo je da će i ovu zgradu, tačno 70 godina kasnije, zadesiti ista sudbina, kada je u velikom požaru glavna scena značajno oštećena. Posle ovog događaja uslediće višegodišnja obnova kojom zgrada JDP-a dobija svoj sadašnji izgled. 

Prva predstava je odigrana 3. aprila 1948. godine, a reč je o komadu "Kralj Betajnove" Ivana Cankara, u režiji prvog upravnika JDP-a Bojana Stupice. Ovaj dan se obeležava kao dan JDP-a i tog datuma se dodeljuju godišnje nagrade.

Pozorišta koja su prkosila vremenu

Iako se period posle Drugog svetskog rata smatra vremenom kada su se cenzurisala dela, kultura je bila u procvatu. Činjenica da je 1949. godine osnivač Pozorišta na Terazijama bila Skupština grada Beograda, ide u prilog tome. Osobenost ove ustanove je što je negovala humorističko pozorište. Takođe, osnivaju se i prva dečija pozorišta - Boško Buha i Malo pozorište. U ovom periodu osnovana je i prva zvanična pozorišna akademija u Beogradu. 

Svakako je značajno osnivanje "Ateljea 212", prvog alterativnog pozorišta u Beogradu, koje će u jednom činovničkom i rigidnom planskom sistemu kulture, ponuditi mogućnost umetnicima da potpuno izraze svoj kreativni talenat, a sve to pod zaštitom velike Mire Trailović. 

Pored nabrojanih, u Beogradu postoji i mnoštvo privatnih pozorišta i alternativnih scena kao što su "Opera i teatar Madlenianum", "Bitef teatar", "Dadov", Dah teatar, KPGT, Pozorište lutaka "Pinokio", Pozorište "Slavija" i mnoga druga.