Žensko preduzetništvo
0606/988-011
12 ℃
Foto: Wikipedia /Jelena Irić
Hram Svetog Vasilija Ostroškog na Bežanijskoj kosi
Zbog ubrzanog razvoja Beograda i sve većeg broja vernika, početkom devedesetih godina XX veka ponovo je započeta izgradnja pravoslavnih hramova u Beogradu. Pauza od gotovo pedeset godina bila je uslovljena društvenim prilikama u kojima se na duhovnu delatnost nije gledalo blagonaklono. Među ovim novim hramovima, po svom neobičnom izgledu i značaju, izdvaja se Hram Svetog Vasilija Ostroškog na Bežanijskoj kosi, u ulici Partizanske avijacije.
Prvi novosagrađeni pravoslavni hram na Novom Beogradu
Bežanija se kao naselje prvi put pominje početkom XVI veka, tačnije 1512. godine, kada su na teritoriji tadašnje Ugarske naseljene 32 srpske porodice koje su pred naletom Turaka utočište našle sa leve strane Save. Iako je naselje od početka bilo naseljeno srpskim življem, prvi pravoslavni hram, Crkva svetog Georgija, podignut je gotovo dva veka kasnije.
Stambeno naselje Bežanijska kosa, smešteno na strmini iznad Stare Bežanije, počelo je da se gradi osamdesetih godina XX veka. Uvidevši potrebu za gradnjom nove crkve, protojerej Petar Ilić, pokrenuo je početkom devedesetih godina inicijativu za izgradnju hrama na Bežanijskoj kosi. Pored SPC, inicijativa je podržana i od strane grupe uglednih beogradskih intelektualca, što je rezultiralo donošenjem odluke Skupštine grada Beograda kojoj se za potrebe izgradnje hrama ustupa plac od 56 ari u ulici Partizanske avijacije, samom srcu Bežanijske kose.
Arhitektura hrama
Crkva Svetog Vasilija Ostroškog, građena je od 1996. do 2000. godine. Projekat crkve osmislio je čuveni beogradski arhitetka Mihajlo Mitrović. Kao jedan od najznačajnijih predstavnika brutalizma, arhitekta Mitrović je u svojoj bogatoj karijeri ostavio značajna dela kao što su: Geneksova kula, hotel "Putnik" na Novom Beogradu, te generalni planovi nekoliko srpskih gradova. Projekat za izgradnju hrama na Bežanijskoj kosi bio je ujedno i njegov poslednji veliki projekat.
Inspiraciju za izradu ovog projekta, Mitrović je potražio u ranohrišćanskoj arhitekturi uz dodavanje modernističkih i detalja ravničarske arhitekture. Zamišljena kao zdanje jednostavne strukture, crkva je izgrađena u obliku rotonde, sa tri niža dodatka: trolisnom oltarskom apsidom na istoku, tremom na zapadu i tornjem zvonika na jugu. Detalj koji predstavlja element ravničarske arhitekture, je zasvođeni trem koji povezuje zvonik i rotondu. Zbog upečatljive fasade u vidu crvene cigle i oblika hrama, mnoge i danas ovaj hram podseća na Crkvu Svetog Antuna Padovanskog na Vračaru.
Izgradnja hrama zvanično je započeta osvećenjem krsta i zemljišta od strane Patrijarha srpskog Pavla, 9. Juna 1996. godine, ali pod imenom Hram svetog Dimitrija po želji patrijarha. Ipak, na insistiranje parohijana i članova odbora za izgradnju, hram je ipak posvećen Svetom Vasiliju Ostorškom. U tu svrhu je prilikom osvećenja temelja, 25. maja 1997. u sam temelj položen kamen donesen sa Ostroga.
Crkva je osvećena 12. maja 2001. godine, dok su radovi na freskopisanju hrama i izgradnji parohijskog doma započeti sledeće godine. Za freskopisanje hrama bio je zadužen ikonoslikar Dragomir Marunić, koji je u stilu Moravske škole oslikao gotovo 1000 metara unutrašnjosti hrama. Pored fresaka, hram je ukrašen mozaicima koje je izradio profesor Vlado Todorović, dok je za izradu vitraža koji se nalaze na svim prozorima hrama bio zadužen atelje "Stanišić" iz Sombora.
Misionarska delatnost
Jedan od najmlađih beogradskih hramova, Crkva Svetog Vasilija Ostroškog, od samog početka bio je vrlo aktivni duhovni centar. Među prvim misionarskim delatnostima bilo je pokretanje tribine "Razgovori o veri", zaslugom protojereja-stavrofora Petra Ilića, a usledila su predavanja značajnih pravoslavnih crkvenih ličnosti I teologa, predstave, veronauka za odrasle, radionice za decu i drugo.
Pored ovoga, hram je poznat po izdavanju časopisa "Ostrog" I "Prvolik", kao i po mešovitom i dečijem horu koji postoje od 2001. godine.
FAQ
Sveti Vasilije Ostroški rođen je 1610. godine kao Stojan Jovanović u selu Mrkonjići kod Trebinja u Hercegovini. U strahu od danka u krvi, roditelji su Stojana već u dvanaestoj godini poslali u manastir Zavalu u kome je tada igumanovao njegov stric, iguman Serafim. Kao episkop zahumsko-hercegovački i skenderijski živeo je u manastiru Tvrdošu, služeći pravoslavnoj veri i ćuvajući svoje vernike od turskih svireposti. Kada su Turci razorili Tvrdoš, Vasilije se preselio u manastir Ostrog, gde je nastavio podvižnički život i gde se upokojio 1671. godine u svojoj keliji.
Samo zdanje građeno je u periodu od 1996. – 2000. godine, a projekat crkve delo je Mihajla Mitrovića, poznatog arhitekte. Radovi su započeti osvećenjem krsta i placa od strane Patrijarha srpskog Pavla, a sam hram je trebalo da ponese naziv Hram svetog Dimitrija. Međutim, na insistiranje parohijana crkva je posvećena Svetom Vasiliju Ostroškom. Inače, ovo je prva crkva koja je podignuta na teritoriji Novog Beograda nakon Drugog svetskog rata.
Hram štampa parohijski list „Ostrog“, namenjen obaveštavanju građana o rasporedu bogosluženja i drugim značajnijim događanjima pri hramu, kao i časopis „Prvolik“. Sveštenstvo je za decu formiralo i kreativnu radionicu „Zvončići“, koja okupljaja decu starosti od 2-10 godina, a još od 2001. godine aktivani su mešoviti i dečiji crkveni hor.
