“Gde god nađeš zgodna mesta, tu drvo posadi, a drvo je blagodarno pa će da nagradi” – kaže čika Jova Zmaj. I Beograd ga je poslušao negujući svoje šume koje su uz njega od vajkada. Zapravo, Beograd je, svojevremeno, ušao i u Ginisovu knjigu rekorda sa 520.000 sadnica.

Podeljene na unutrašnje i spoljašnje, odnosno šume u gradskim i prigradskim delovima, ove zelene oaze, za Beograđane, predstavljaju u svetu jedinstveno i neprocenjivo bogatstvo flore i faune.

Stabla čuvaju istoriju

Večina šuma koje se nalaze unutar gradskog područja su, decenijama unazad, mesta čestog okupljanja žitelja Beograda, savršena za izlete, šetnje i odmor od gradske buke. Naročito tokom toplih letnjih dana, Koštutnjak, Topčider, Banjička šuma i posebno Ada Ciganlija, beogradsko more, i Lido postaju sjatišta zabave i različitih događaja.

Kao jedna od najpoznatijih beogradskih šuma, Košutnjak je proglašena zaštićenim područjem. Inače, Košutnjak se prvi put spominje 1831. godine, da bi u 19. veku postao lovište u kome je knez Miloš Obrenović dovodio inostrane konzule. Ova šuma ostaće poznata i po atentatu na kneza Mihaila Obrenovića, u junu 1868. godine.

S druge strane šume u spoljašnjem delu grada tek čekaju da budu otkrivene. Jedan od takvih bisera je Bojčinska šuma, bogata plemenitim drvetom. Ova beogradska šuma odigrala je značajnu ulogu u istoriji kada je, 1941. godine poslužila kao saborno mesto sa koga će biti podignut ustanak u Sremu, a u njoj se odigralo i nekoliko velikih bitaka srpske i austrougarske vojske u Prvom svetskom ratu.

Pored bogate flore, Beogradske šume su dom i za različite životinjske vrste. Tako se u “Crnom lugu” kod Boljevca nalazi nekoliko stotina evropskih jelena, divlje svinje, lisice i brojne ptice, pa je ova šuma pretvorena u lovište koje se nalazi na manje od pola sata od centra Beograda.

U šumi kod sela Šiljakovac, više od dva veka, rastu tri ogromna hrasta lužnjaka koji su preko svoje krošnje preturili sve ratove, a njihov stariji brat već 230 leta pravi hladovinu u mestu Nemenikuće u gradskoj opštini Sopot.

Među poznatijim šumama na obodu grada nalaze se Lipovička šuma u Barajevu, Gročanska ada u Grockoj, Stepin lug na Voždovcu i Zvezdari, Crni lug u Zemunu, Trešnja u Sopotu, Obrenovački Zabran…

Beogradske šume na raskrsnici puteva

Dominikanac Burkard u XIV veku izveštava o beskrajnim šumama u Srbiji, a Alfons de Lamartin i Konstantin Jireček, oko 500 godina kasnije, o pravom okeanu šuma i zemlji koja je cela jedna poludivlja šuma. Takva je bilo i čitavo tle današnjeg Beograda.

Međutim, činjenica da se nalazi na raskrsnici trgovačkih i vojnih puteva, ostavila je duboke tragove na beogradske šume.

One su posebno oštećene tokom dva svetska rata, a nakon drugog o stanju šuma pisao je dendrolog Branislav Jovanović: “Ako istorija uopšte treba da pomogne da shvatimo današnjicu i da eventualno predviđamo budućnost, onda istorija naših šuma iz bliže i dalje prošlosti mora biti polazna tačka i neophodni uslov za sticanje suda o njihovom današnjem stanju i ulozi”.

U posleratnom periodu pojačane industrijalizacije, posebna pažnja posvećena je kreiranju šumskih kompleksa za posebne namene. Tako danas, kako je proračunato, šumski kompleksi Stepinog Luga, Avale, Kosmaja, Guberevačkih šuma i Lipovičke šume godišnje apsorbuju oko 221.000 tona prašine i više od 442.000 kilograma sumpor-dioksida.

Istovremeno, ove šume su i pluća grada koja godišnje oslobađaju više od 48.000 tona kiseonika.