Foto: Biblio nationale de France
Kada i kako je Beograd dobio znamenje sa leve obale Sene (2): Orden Legije časti na prsima Beograda
Tog 20. decembra 1920. godine, Beograd je opukao svečano ruho i sa nestrpljenjem čekao da se na njegove grudi okači Orden Legije časti. Čast da to uradi pripala je francuskom generalu i velikom prijatelju Srbije Luju Fraše d'Epereu.
Svečanost uručenja obavljena je u zdanju Narodne skupštine. A Beograd je tog dana bio na nogama. Beše to vreme kada je prestonica visoko i ponosno “podigla glavu” i pozdravljala svog velikog prijatelja, saborca sa Solunskog fronta, maršala Franša D' Perea. Od hotela Moskva gde je bio smešten, dok se automobilom lagano probijao prema Skupštini, hiljade grđana su pozdravljali dragog gosta. Nad Beogradom, u znak pažnje i pozdrava, kružili su avioni.
Zahvalnost Srbiji velikog generala
Ništa manje sveta nije bilo ni u parlamentu. Uvaženi gost Franše D' Pere pozdravljen je ovacijama. Za govornicom je rekao: „Tridesetog jula 1914. posle najstrašnijeg atentata posledice svireposti i zločina kojima su se centralne sile obeščastile za večita vremena, austrougarska vojska bombardovala je Beograd. Prestonici vašeg herojskog naroda, koji je, da bi sačuvao svetski mir, učinio sve žrtve koje su mu dopuštale njegova čast i njegova sloboda, palo je u deo da primi prve udarce neprijatelja”.
Maršal je podsetio i o ponovnom oslobođenju prestonice novembra 1918. godine, ističući prve pobede srpske vojske nad austrougarskim armijama koje su ih izbacili van granice: ”zatim navala nemačkih armija, pa Bugarska koja, pod kraljem verolomnikom, napušta neutralnost da bi ušla u tabor naših neprijatelja, zatim čudesno ali strašno povlačenje preko albanskih planina”.
Sa velikim pijetetom i divljenjem maršal Luj Franše govorio je proboju Solunskog front: “To je bio jedan silan juriš koji za šest nedelja dovodi srpske armije sa vrhova Moglena na obale Dunava, u oslobođenu prestonicu, gde vaši sunarodnici opijeni od sreće kliču svojim oslobodiocima. Francuska je ponosna što je kroz duge mesece najstrašnijeg od ratova bila uz herojsku Srbiju”.
Maršal koji je u Velikom ratu komandovao Istočnom savezničkom vojskom, predajući prestonici počasnu Legiju, kako je rekao, kao svedočanstvo Francuskog divljenja: “Ovaj francuski krst, koji predajem varoši Beogradu, osveštava uspomene na otpornost invaziji i na herojske borbe za oslobođenje. Kao svedočanstvo našeg divljenja on odlikuje u isti mah vašu prestonicu i vašu otadžbinu, vašeg suverena, vašeg svetog Prestolonaslednika Regenta, moga dragog ratnog druga, slavnog vojvodu Mišića, čiju smrt Srbija danas oplakuje, vaše čuvene vojskovođe, vaše državnike, vaše vojnike, vaše građane, vaše divljenje dostojne žene – sve one koji su polagali nade u Otadžbinu, sve one koji su se borili i sve one koji su pali za nju. Na žalost, ovih je suviše! Neka bi duše tih heroja uzele svoj deo slave koju danas svetkujemo. Ja im se klanjam u ime Francuske.“
Volimo Francusku kao što je ona volela nas
Tada je odlučeno da totadašnja Pozorišna ulica promeni ime u Francusku ulicu.
Za počasne građane Beograda imenovani su: predsednik Francuske republike Aleksandar Milran, premijer Francuske Aristid Brijan, Admiral S. Lakaz i urednik pariskog lista “Žurnal de Deba” Ogist Goven. Iz Skupštinskog zdanja, uz pratnju gardista, sa prestolonaslednikom Aleksandrom Karađorđevićem, maršal i počasni srpski vojvoda d' Epere pozdravljeni od hiljada beograđana, prisustvovali su na Terazijama defileu trupa Beogradskog garnizona. Na svečanom prijemu u “Grand hotelu” maršal Franše D' Pere je ostao kratko, koliko da ne uvredi domaćine, jer je sutradan rano otputovao na Kosovo kako bi prisustvovo pomenu poginulim borcima u Velikom ratu.
Beograd među malobrojnim
Pored pomenutog Liježa, nakon Beograda, ovo odlikovanje su dobili još Luksemburg, Volgograd, Alžir, Brazavil i London.
Beograd pored Ordena Legije časti, nosilac je Ratnog krsta, Karađorđeve zvezde i Ordena narodnog heroja.