Naseljavanje Slovena na ruševinama Singidunuma predstavlja jedan od najznačajnijih, ako ne i najznačajniji događaj u istoriji Beograda. Ovaj narod će odoleti najezdama mnogih osvajača i uprkos svemu zauvek ostati na ovom tlu.

Pošto su pod najezdom i naseljavanjem Slovena odbrambeni i upravni sistem Vizantije na Dunavu srušeni, bojište je preneto na jug, ka centru Carstva. Razoreni Singidunum je izgubio svoj značaj i o stvaranju novog naselja na njegovim ruševinama tokom 7. i 8. veka gotovo ništa se ne zna. Po svemu sudeći, slovensko stanovništvo je iskoristilo priliku da, tokom dva mirna veka, izgradi razvijen i bogat grad.

 

Dva veka pod bugarskom vlašću

Početkom 9. veka na obzorju grada obrela se nova velika vojna sila. Pod vođstvom Karla Velikog, franačka država je osvojila avarske teritorije i proširila se sve do Dunava. Na ruševinama Taurunuma osniva se franačko naselje Malevila, koje će kasnije dobiti slovensko ime Zemln, odnosno Zemun. Međutim, Singidunum se nije našao pod franačkom vlašću, zahvaljujući jačanju bugarske države.

Pod svojim vladarom Krumom, Bugari nanose teške poraze Vizantiji i značajno šire svoje teritorije i uticaj na Balkanu. Međutim, tek je Krumov naslednik Omurtag, krenuvši u ofanzivu na franačku državu 827. godine, osvojio Singidunum.

Bezmalo dva veka grad ostaje u bugarskim rukama da bi se u istorijskim izvorima 878. godine prvi put javio pod čisto slovenskim imenom – Beograd. Pretpostavka je da je belim gradom nazvan zbog zidova izgrađenih od belog krečnjaka.

Okolni narodi i osvajači prihvataju ovaj naziv i prevode ga na svoje jezike i prilagođavaju trenutnim istorijskim okolnostima, pa se tako mogu naći prevodi poput Alba Bulgarica, Nandor Alba, Nandorfejervar, Albandor, Weissenburg, Alba Graeca, Castelbianco…

 

Kulturna granica dva sveta

Bugarska se pod knezom Borisom 870. godine priklonila vizantijskoj crkvi i trajno ostala pod njenim uticajem, što je značajno uticalo i na položaj Beograda.

Na čelu beogradske episkopije 878. godine je bio Sloven Sergije. Iako se osam godina ranije Bugarska potčinila carigradskoj crkvi, Rim se nije mirio sa gubljenjem uticaja na ovom području.

Naime, Papa Jovan VIII je u svom pismu knezu Borisu smenio epsikopa Sergija, tvrdeći da je nezakonito postavljen na taj položaj i ističući njegove navodne poroke kao dodatne argumente za njegovu smenu. Po svemu sudeći, ova papska intervencija nije urodila plodom.

Tako se Beograd našao, ne samo na geografskoj i političkoj, već i na kulturnoj granici između dva sveta.

Krajem 9. veka Beograd je bio veoma značajan i ugledan grad. O ovome svedoči i Žitije Svetog Klimenta Ohridskog, u kom se Beograd naziva najslavnijim gradom na Dunavu.

U ovo vreme, sa Karpata u Panonsku niziju se spuštaju mađarska plemena i vrlo brzo ulaze u sukob sa Bugarima. Već početkom 10. veka, predvođeni vojvodom Arpadom, u Panonskoj niziji su potukli Bugare, koji su se spasavajući živu glavu povukli u Beograd. Međutim, goneći poražene Bugare, ugarska vojska je prešla Dunav i napala Beograd, koji je napadu odoleo samo zahvaljujući prispelim pojačanjima.

Beograd ostaje u bugarskim rukama sve do 971.godine. kada je vizantijski car Jovan Cimiskije osvojio Bugarsku. Međutim, vizantijska vladavina nije dugo potrajala. Već desetak godina kasnije, Beograd se našao unutar Samuilovog carstva u čijem sastavu ostaje sve do njegovog sloma 1018. godine, kada je vizantijski car Vasilije II na planini Belasici do nogu potukao bugarsku armiju. Tako se Beograd ponovo našao u ulozi čuvara severne vizantijske granice, čime je osuđen na brojna razaranja koja će uslediti u nadolazećim vremenima.

 

Slika: Orlonov Artur