Shodno političkom delovanju glave porodice Jevrema, diplomatski susreti su u Grujićevom domu posebno imali na značaju. Pripadnici elite su na prelazu vekova bili redovni gosti, a često bi im se pridružili i uvaženi naučnici i umetnici. Jovan Dučić i Milan Rakić bili su intimni porodični prijatelji Grujića. Kraljica Marija je, pak, svraćala bez prethodne najave i protokola. Dragocenosti koje su porodici darovali dragi prijatelji i dalje su tu – poput portreta Jevrema i Jelene Grujić, dela Stevana Todorovića. Redovan gost Grujićevih bio je i Paja Jovanović, koji je slike namenjene porodici potpisivao sa Čika Paja.

Rado su kod Grujića dolazili i članovi evropskih plemićkih porodica. U Domu se čuvaju i pisma kneza Milana Obrenovića, a u porodičnoj biblioteci se nalazi i prvo izdanje "Gorskog vijenca". A pre nego što je počeo rat, u Grujićevom domu se u tajnosti preusmeravao tok srpske istorije. 1912. godine, ovde je potpisan "nemogući" sporazum Srbije i Bugarske, označivši početak Prvog balkanskog rata i konačnog oslobođenja od Turaka.

Foto: Wikipedia / Danijelka

Dom u kome stanuju neprocenjivi rariteti

Umetnička dela, porodične fotografije i pokloni kraljevske porodice tek su mali deo vrednih predmeta u kući. Na nesreću, ratne okolnostu ostavile su je opustošenu – porodica je ostala bez dragocenosti koji bi danas značajno upotpunile kolekciju. Sve što je preostalo samo je pukim slučajem spašeno. Među takvim raritetima je i najstariji predmet u kući: ikona Svetog Jovana Krstitelja iz 18. veka, koja je i sama 1915. putovala od albanskih planina ka Solunu.

U kući se jedno vreme između dva rata nalazilo i belgijsko poslanstvo. Tad je ponovo oživela ugošćavajući prijeme i balove. Kad su "desne" političke opcije počele nagoveštavati nove sukobe, na sastancima su se okupljala ženska društva za borbu protiv fašizma. Ipak, poučena prethodnim iskustvom, porodica se pred Drugi svetski rat dosetila da izbegne ponovno pustošenje.

Umesto u rukama okupatora, vredne umetnine skončale su u zazidanom podrumu. U međuvremenu, u kući je tokom oslobođenja 1944. godine "stanovala" i bolnica za partizanske vojnike. Godinama kasnije, potomci Grujića srušili s zazidani podrum, otkrivši riznicu koju danas mogu videti i Beograđani.

Posebnu zanimljivost čini i jedna zbirka oružja. Pripadala je Stevanu Ćurčiću, jednom od najvećih srpskih kolekcionara. U zbirci su iste one puške kojim su se Tanasko Rajić i Hajduk Veljko borili u Prvom i Drugom srpskom ustanku – što znači, starije su od dva veka i datiraju iz 1807. godine. Vek kasnije, zbirka je na izložbi balkanskih država u Londonu nagrađena zlatnom medaljom i poveljom.

Slični su i rariteti iz privatne kolekcije: od stilskog nameštaja pravljenog između 16. i 19. veka, do venecijanskog rokoko ogledala iz 1775. godine. To je i jedan od najraskošnijih predmeta, ne samo u kući, već u celoj zemlji. Nepun vek mlađa je venčanica Jevremove supruge Jelene, ujedno i najstarija sačuvana venčanica u Srbiji iz 1864. godine.

Foto: Wikipeda / Bibliotekar22

Od tradicije do rokenrola i trendova avangrade: muzej koji spaja dvovekovno srpsko nasleđe

Od druge polovine prošlog veka, Dom Jevrema Grujića ugošćavao je i savremenije trendove. Ponevši ime jednog od potomaka Grujića, u podrumu je 1967. godine otvorena prva beogradska diskoteka. Za društveni život grada to je bio pravi bum: "Kod Laze Šećera", pa i samom Domu Grujića, nastavila je da se okuplja intelektualna elita – ovog puta filmska, muzička i modna.

Deceniju kasnije, kuća je ponela status kulturnog dobra od velikog značaja za celu Republiku Srbiju. Bilo da joj se vrednost gleda kao arhitektonska, urbanistička ili kulturno-istorijska, nemoguće ju je osporiti. U isto vreme, dve muzejske postavke (privremena i stalna) otkrivaju detalje života beogradske elite, ali i burnih trenutaka u istoriji koji su kroz decenije menjali grad. Tako su se ovde u isti mah skućile i tradicija i avangarda, u autentičnom ambijentu vremešnih zidova starog Beograda.

Pročitajte i... 

Dom Jevrema Grujića – kako se pod jednim krovom skućili istorija, diplomatija, tradicija i rokenrol