Ako bi se nekome učinilo da je zalutao u hram umesto na Trg Nikole Pašića 11, ne bi bilo sasvim slučajno. Dom Narodne skupštine, iako u službi usvajanja zakona i pretresanja političkih tema, povremeno bi podsetio i na kuću dragocenih antikviteta.

Od centralnog hola i hodnika koje su zauzele skulpture, zatim biblioteke sa stotinama naslova, do salona gde se slikarstvo susreće sa stilskim nameštajem, mesta su na kojima umetnost staje rame uz rame sa državnim pitanjima. Nije mnogo drugačije ni kada se zakorači u skupštinsku Malu salu, gde se ne bi sasvim očekivalo da zidove ukrašavaju freske.

Zidne slike, a bez svetaca

Osim njih bi na crkvenu odaju još mogla podsetiti visoka kupola. Ali, pre nego što skrenu ka tavanici, poglede bi najpre otela „Velika alegorija rada“, koju je Mate Mengele Rodić, hrvatski slikar, oslikao nad skupštinskom govornicom.

Govornica je i ta koja pomalo odvraća od religioznog sentimenta, iako je „Alegorija“ oslikana poput crkvenih fresaka. Jedini koji na njoj odaju verske simbole su manastir Gračanica, Franjevački samostan i džamija, ne bi li prikazali u tadašnjoj Jugoslaviji tri ravnopravne religije. A umesto svetaca – obični ljudi sa svih društvenih lestvica.

Na jednom zidu su se tako okupili poljoprivrednici i radnici, nastavnici i građevinari, a njih sa galerijske kupole promatra još šestoro lica. Njihovi portreti su naslikani na trouglastim delovima tavanice (pandatifima), a „obučene“ su im narodne nošnje Srbije, Makedonije, Bosne, Crne Gore, Hrvatske i Makedonije.

Fresaka ima i gde bi se još manje očekivale – u skupštinskom kafeu nedaleko od Male sale. Pre bi podsetile na ogromna platna umesto na oslikani zid, a poput knjiga u staroj biblioteci, ni njima se po izgledu ne bi dale godine, a kamoli decenije.

Sve više slika, sve manje satova

Ako nekome, pak, ustreba podsetnik da je i dalje u državnoj ustanovi, dovoljno je da korakne prekoputa do Velike sale. U nju se najčešće i virne preko televizijskih ekrana, kada prestaje dojam o Narodnoj skupštini kao o velikom, tihom muzeju.

U ovoj prostoriji već odavno nedostaje i portret kralja Petra II Karađorđevića, koji je nekada stajao s preke strane polukružnog zida. Ostala je, pak, spomen ploča nobelovcu Ivi Andriću, jedinom koji je nepomično ispratio sijaset skupštinskih sednica. Ipak, ne traje dugo ni utisak da se Narodna skupština najednom odrodila od umetnosti – već u predsedničkom i kabinetima poslaničkih klubova, nastavljaju da se ređaju umetničke slike.

Dok se njihov broj povećavao, sa zidova i tavanica su vremenom nestajali stari časovnici. Možda nisu mogli da pariraju jednom Rosandiću ili Prediću, ali su se davnih dana po broju gotovo približili umetničkim slikama.

Širom Narodne skupštine ih je nekada bilo 114. Imali su ih uglavnom kabineti, kancelarije i svečane skupštinske prostorije, a do dana današnjeg ih je ostalo svega šest.

Tih šest i dalje besprekorno otkucavaju, sa malom razlikom spram klasičnih časovnika po zemlji porekla (Češkoj) i po tome što je svaki časovnik dvostrani. Jedan od njih je izrađen od bakra i sa čeličnim lancima, još dva su okružena duborezima, a redak izuzetak je trostrani časovnik kod stražnjeg ulaza u Skupštinu.

U Velikoj skupštinskoj sali, pak, nedostaje i podsetnik da je Srbija nekada bila deo mnogo veće države. Grbovi bivših republika preseljeni su na zid velikog foajea, u kome su smeštene i dve biste Josifa Broza Tita. Na koncu, ako bi se izbrojali svi vredni artefakti koji Narodnu skupštinu čine malo drugačijom od ostalih državnih institucija, sigurno bi ih se pobrojalo preko dve stotine – a sve ih od centralnih beogradskih ulica odvaja tek 28 stepenika.