Kroz sve svoje burne decenije, Beograd je bio i ostao centar kulturnog i umetničkog života Srbije. Danas, uz podršku Grada Beograda, koji je osnivač i pokrivitelj brojnih manifestacija iz oblasti kulture i umetnosti, u Beogradu se održava i čitav niz filmskih festivala.

Ovom prilikom, govorićemo o filmskim festivalima koji imaju dugu tradiciju. Neki od ovih festivala poznati su širom sveta i brojni ljubitelji filmske umetnosti iz inostranstva redovno ih posećuju.

Međunarodni filmski festival – FEST

FEST je međunarodni filmski festival koji se održava svake godine u Beogradu i koji, svakako, zaslužuje posebnu pažnju. Festival se tradicionalno organizuje poslednjeg vikenda u februaru i traje do prve nedelje marta. U preko 40 godina trajanja, postao je mesto gde se predstavljaju filmska ostvarenja najviših umetničkih vrednosti u svetskoj kinematografiji. Iako je povremeno bilo pritisaka da se festival komercijalizuje, ostao je dosledan svojim korenima, tako da i dalje možete pogledati filmove koje sigurno nećete moći da vidite u bioskopima. Pored glavnog, filmskog programa, značajan je i prateći koji obuhvata izložbe, simpozijume, pubilikacije. Vremenom je prerastao svoje matično mesto Dom Sindikata (danas Kombank dvorana), i proširio se na dvorane Centra Sava, Kulturnog centra Beograda, Doma omladine Beograda, Muzeja jugoslovenke kinoteke i, po potrebe, u druge bioskopske dvorane.

Prvi FEST otvoren je  9. januara  1971. godine u Domu Sindikata, filmom "Meš", Roberta Altmana. Tokom prvog festivala, pod nazivom "Vrli novi svet", prikazana su ukupno 73 filma, koje je videlo oko 105.000 gledalaca, koji su mogli da pogledaju danas značajne klasike, kao što su "Odiseja u svemiru 2001", Stenlija Kjubrika i "Goli u sedlu", Denisa Hofmana.

Rekord u gledanosti FEST je dostigao 1977. godine, kada su zabeležena 252.332 gledaoca. Tokom devedesetih godina, festival je upao u krizu, a 1993. i 1994. godine nije ni održan, dok je 1997. godine prekinut zbog protesta. Značajan je i podatak da je za 46 izdanja imao preko 4 miliona gladalaca, a prikazano je preko 4000 filmova u svim programskim celinama. Od 2015. godine ustanovljena su četiri nagrade za četiri programske celine: Glavni takmičarski program - koji predstavlja međunarodnu selekciju, Srpski film - u kome se takmiče najbolji domaći filmovi, Granice - za subverzivne i kontroverzne filmove, i program za regionalne filmove koji dobijaju nagradu ustanovljenu u spomen na Nebojšu Đukelića, filmskog kritičara i višegodišnjeg selektora FEST-a. 

FEST važi za jedini festival na ovim prostorima koji je privukao poznate holivudske glumce kao što su Džek Nikolson, Kirk Daglas, Robert De Niro, Sofiju Loren, Džonija Depa, Harvija Kajtela, ali i režisere Miloša Formana, Kopolu, Romana Polanskog, Pasolinijaa, Vima Vendersa i mnoge druge.

Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma

Iako je FEST sigurno javnosti najpoznatiji beogradski filmski festival, Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma (popularno nazvan "Martovski festival") je najstariji filmski festival u Beogradu, i svakako jedan od najznačajnijih domaćih i evropskih festivala ovog tipa. Takmičenje za najbolji domaći dokumentarni i kratkometražni film prvi put je održano u okviru Festivala jugoslovenskog filma juna 1954. godine u pulskoj Areni. 1960. godine Festival se odvaja od matičnog, i pod imenom Festival jugoslovenskog dokumentarnog i kratkometražnog filma se seli u Beograd, a od 2004. godine nosi svoj današnji naziv Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma. Od 2017. godine izvršni producent i mesto događanja svih programa festivala je Dom omladine Beograda, uz podršku Grada Beograda.

Ovaj festival svoje korene vuče iz samog početka filmske umetnosti na ovim prostorima. Začetnici filma u Srbiji: Slavko Jovanović,  Svetozar Botorić, braća Savić, Đoka Bogdanović, bavili su se upravo snimanjem dokumentarnih filmova, "žurnala", koji su činili veći deo filmske produkcije između dva rata. Tradicija snimanja filmskih žurnala, dokumentarnih i kratkometražnih filmova nastavila se i u poratnom periodu, ovaj put uz podršku države. U svojih 65 godina postojanja, festival je postao mesto podrške domaćim autorima, ali i mesto susreta između filmskih stvaralaca i verne publike koja je uvek punila Veliku dvoranu Doma sindikata, i danas DOB. Ovo je bilo i mesto susreta tzv. "beogradske škole dokumentarnog filma" i "zagrebačke škole crtanog filma", a vremenom su svoje mesto našle i neke nove filmske snage.  

Tokom trajanja festivala, autori se takmiče u četiri selekcije: kratkometražnih igranih i dokumentarnih, dugometražnih dokumentarnih, animiranih i eksperimentalnih filmova za nagradu Gran Pri festivala. Jedan od najvećih uspeha festivala, koji organizatori uvek ističu je i činjenica, da je Dušan Vukotić upravo na ovom festivalu dobio glavnu nagradu za svoje remek-delo "Surogat", mesec dana pre nego što će biti nagrađen i Oskarom za pomenuti animirani film.

Festival studentskog filma

2018. godina svakako je značajna za Festival studentskog filma, jer sa svojim 18. izdanjem od 20. do 22. decembra 2018. godine, stiče svoje filmsko punoletstvo, koje je i naglašeno samim slagonom - "Sloboda". Na ovom filmskom festivalu, predstavljaju se studentska ostvarenja iz oblasti filmske umetnosti, domaćih i inostranih filmskih akademija i autora. Organizatori su sami studenti Fakulteta dramskih umetnosti, smera menadžment i produkcija. Mesto održavanja festivala je Muzej kinoteke, u Uzun Mirkovoj 1, a sam festival pored takmičarskog dela, sadrži i prateći program u vidu stručnih radionica. 

Festival autorskog filma

Prvi Festival autorskog filma održan je decembra 1994. godine u Beogradu, u organizaciji Jugoslavija-filma. Od samog početka, bio je mesto na kome možete da pogledate nagrađivana ostvarenja sa najvećih svetskih festivala, kao i filmove domaćih autora, koji sve teže pronalaze put do bioskopog platna. 

Cilj organizatora je da se film gledaocima ne predstavlja samo kao puka zabava, već i kao traganje za dubljom, realnijom i kompleksnijom slikom današnjeg sveta i čoveka. Festival je takmičarskog karaktera i održava se u drugoj polovini novembra, u dvoranama Doma sindikata, DOB, Kulturnog centra Beograda, Art bioskopa, Centra Sava, Muzeja kinoteke i drugima. Svake godine, na ovom festivalu učestvuje veliki broj renomiranih filmskih stvaralaca, a posebno raduje i čijenica da je svake godine publika sve brojnija.

 

Autor naslovne fotografije: Flickr / SDPD